اخبار سبزوار پيام : اجتماعی

خشم؛ صدایی که باید شنیده شود

به همت انجمن اسلامی معلمان سبزوار و با همکاری مدیریت آموزش و پرورش سبزوار نشست علمی "چالش خشم در علوم اجتماعی" در محل سالن اجتماعات پژوهش سرای دانش آموزی اسرار با حضور جمعی از فرهنگیان برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی انجمن اسلامی معلمان سبزوار؛ عضو شورای هماهنگی و اجرایی انجمن اسلامی معلمان سبزوار در این جلسه گفت: خشم؛ را می توان واکنش هیجانی قدرتمند و شدیدی دانست که وقتی مرزهای بنیادین شخصی یا گروهی مورد تعدی قرار می گیرند، بروز می کند. خشم؛ یک موقعیت ناراحت کننده است که به مرور موجب طغیان خواهد شد و می تواند به صورت فردی و اجتماعی ابراز شود. خشم بر اساس رفتار سایرین شکل می گیرد و حتی خشم فرد نسبت به خودش؛ بر اساس رفتار دیگران شکل می گیرد. تقریباً همه انسان ها خشم را تجربه کرده اند، به این معنا که یا مورد خشم دیگران واقع شده اند، یا شاهد خشم دیگران نسبت به هم بوده اند و یا این که نسبت به دیگران خشمگین شده اند. خشم؛ به عنوان برآمدن از موقعیت های اجتماعی بیش تر مورد توجه قرار گرفته است، مضاف بر این که هیچ فرهنگی نیست که در آن نشانی از خشم نباشد؛ در رفتارها، در ظاهر افراد، در اخم کردن ها و در حالت های ظاهری هر جامعه ای، برچسبی به عنوان خشم عمومیت دارد.
لیلا نعمتی نیا افزود: نتایج نظرسنجی های بین المللی که در سال های اخیر بین کشورهای مختلف صورت گرفته است نشان می دهند که تجربه خشم در بین ایرانیان بیش از بسیاری از کشورهای دیگر است و حتی در سال 2015 ، ایران رتبه اول تجربه خشم در بین تمامی کشورهای جهان را داشته است. این آمار علیرغم هر ایرادی که به شیوه این نظرسنجی ها وارد باشد، تکان دهنده و تأمل برانگیز است.
وی که دانشجوی دکترای جامعه شناسی گروه های اجتماعی است، ادامه داد: در اهمیت خشم، همین بس که اخیراً در جامعه شناسی احساسات بحثی به نام سلامت احساسات اجتماعی مطرح شده است. احساسات برآمده از فضای فیزیولوژیک نیست. احساسات اجتماعی برآمده از شرایط اجتماعی و پاسخ به آن است. قضاوتی که دیگران نسبت به فرد می کنند، می تواند موجب برانگیختن خشم فرد شود. از نظر بسیاری از جامعه شناسان، خشم یکی از اصلی ترین احساسات اجتماعی است زیرا انواع تجلیات خشم از ابتدای زندگی اجتماعی قابل شناسایی است، جامعیت فرهنگی دارد، دارای سیر تکاملی است و دارای الگوهای خودمختاری نسبت به سایر احساسات است. خشم؛ یک احساس منفی و پدیداری است، یعنی در فضای اجتماعی به وجود می آید که البته با یک فضای شناختی مشخص و البته کاستی ها و تحریم هایی همراه است. به میزانی با ارزیابی های ذهنی منفی همراه است و در آن تغییرات فیزیولوژیک دیده می شود.
وی اخم کردن، فریاد زدن، تپش قلب، به هم فشردن صورت را ظاهر و انعکاس های بدنی خشم معرفی کرد و خاطرنشان کرد: این ها اصل خشم نیستند بلکه خشم در جای دیگری شکل گرفته است و انسان را برای گرایش به یک عمل آماده می کند. بنابراین از نظر جامعه شناسی احساسات، احساسات؛ زنجیره گمشده بین شرایط و کنش است.
وی با ذکر این نکته که تا احساس خشم نباشد، عمل خشم آلود انجام نمی گیرد، یادآوری نمود: بنابراین در ابتدای امر شناخت خشم و عوامل ایجاد کننده آن دارای اهمیت هستند. در فضای شناخت خشم، احساساتی مشابه خشم شناخته شده است که این ها در جمع می توانند هم خودشان خشم باشند و هم عامل خشم تلقی شوند.
وی تأکید کرد: خشم؛ ورژن های مختلفی دارد و بر اساس این که شرایط چقدر تحریک کننده باشد، میزان های متفاوتی از خشم بروز می کند. احساس رنج و تنفر از جمله احساسات خشم است و احساس ناامیدی و ناکامی، احساس سرزنش و گناه به خشم می انجامد.
عضو شورای هماهنگی و اجرایی انجمن اسلامی معلمان سبزوار با طرح این سؤال که چه عواملی باعث خشم می شوند؟ گفت: دلایل اجتماعی خشم، توهین، دلخوری، بی عدالتی، خیانت، بی انصافی، بی هدفی از جمله فعالیت هایی است که مستقیم یا غیرمستقیم شخصیت فرد را زیر سؤال می برد و بی احترامی، سرزنش، عدم تمکین از جمله عوامل اجتماعی تحریک خشم هستند.
نعمتی نیا با طرح این سؤال که این روابط را در کجا باید جست و جو کرد؟ افزود: این روابط را در فضاهای مختلف زندگی می توان جست و جو کرد. ولی برخی مکان ها استعداد بیش تری برای اتفاق افتادن فضای خشم دارند. باید فضای خشم را در خانواده، محل کار، بافت همسایگی و تقسیم بندی های اجتماعی جست وجو کنیم. آن چه که در همه این ها اهمیت دارند، نقش هایی است که افراد در این فضاها به دست می آورند یا به آن ها محول می شود.
وی ادامه داد: محل کار در عین حالی که می تواند محل انسجام باشد، مستعد محل ناسازگاری و خشم نیز هست. اگر کسی در محیط کار، نسبت به همکاران و رؤسایش احساس کند؛ جایگاه، شأن و امتیازاتش رعایت نشده، احساس خشم در او به وجود می آید. اگر چه احساس خشم در محیط کار تند و محکم نیست ولی غیبت، تهمت، بدگویی، کم کاری، ناقص کار کردن، ناراحت کردن همکاران و ارباب رجوع از خشم هایی بر می آید که به مرور در محیط کار تجربه می شوند. محیط هایی که شایسته سالاری نباشد و سرخم کردن و مرئوس بودن در آن نهادینه شود، مستعد ایجاد خشم هستند.
وی خاطرنشان کرد: با وجود این که خانواده یکی از مکان هایی است که فرد باید در آن به آرامش برسد ولی بسیار مستعد ایجاد احساس خشم است. عدم امکان میزان تقسیم زمان خود با دیگران، توقعات بی جا، بی توجهی به حضور دیگران، تقسیم کار غیر متعارف و نابرابر، عیب جویی و مخالفت با آزادی های دیگران از جمله عوامل به وجود آورنده خشم در خانواده هستند.
وی در باب بافت همسایگی یادآوری نمود: شهر، فضای همسایگی است و این فضا بسیار بر خشم تأثیر می گذارد. مشکلات همسایگی اعم از سروصدا، ریختن زباله، نوشتن روی در و دیوار و تخریب آن، تخریب وسایل عمومی است اما مهم ترین بحث؛ کیفیت روابط در محیط بافت همسایگی است. ترکیب نژادی، قومی و ملی در روابط همسایگی مهم است و در فضاهایی که از تنوع زیادی برخوردار هستند، استعداد بیش تری برای بروز تجربه خشم را دارند، زیرا باورها، نگرش ها و فرهنگ های متفاوت موجب می شوند این افراد نتوانند به راحتی در کنار هم زندگی کنند و راهی جز نشان دادن خشم ندارند.
لیلا نعمتی نیا جنس، سن و طبقه اجتماعی را سه مؤلفه اصلی تقسیم بندی اجتماعی دانست و تأکید کرد: زمانی که این سه مؤلفه در فضای اجتماعی کاملاً با هم تناسب نداشته باشند و هماهنگ نباشند؛ بستر مناسبی برای بروز خشم فراهم خواهد شد.
وی با ذکر این نکته که تئوری قدرت و جایگاه در جامعه شناسی احساسات قصد پاسخ دادن به این مباحث را دارد، گفت: تمام زندگی اجتماعی از روابط ساخته شده است و آن چه که در روابط بیش ترین و ساختار یافته ترین حالت را دارد؛ روابط قدرتی است. روابط قدرتی به دو شکل می تواند وجود داشته باشد، اگر در روابطی که افراد با هم دارند، کفایت قدرت داشته باشند و احساس برابری کنند، در این صورت احساسات بسیار خوبی چون امید، خشنودی و رضایت تجربه خواهد شد. اما در فضایی که روابطی که عدم کفایت قدرت تجربه شود و کفه ترازو به سمت نابرابری روابط می رود، محیط برای تجربه خشم مهیا خواهد بود. بنابراین خشم رویه دیگری نیز دارد و می توان آن را به صورت دیگری هم نگریست. این رویه نگریستن به خشم همچون امری ارتباطی است. خشم می تواند نوعی از ارتباط جاندار برای گفت و گو در باب عدالت باشد. خشم صدایی است که باید شنیده شود و اگر خشم تنها به عنوان "از دست دادن کنترل هیجانی" یا نوعی نقیصه شخصیتی مورد مذمت قرار گیرد، ممکن است منجر به سرکوب گفت و گو در باب بی عدالتی شود. نباید به دنبال اهلی کردن خشم بود، بلکه لازم است به آن گوش بسپاریم و دلالت های آن را دریابیم.

---