اخبار سبزوار پيام : فرهنگی و هنری

غبار خرابی بر آثار باستانی و تاریخی بخش داورزن نشسته است

آثار تاریخی و باستانی بخش داورزن "داورزن" غربي ترين نقطه خراسان رضوي با هزاران سال قدمت تاريخي براي بيشتر مردم آشنا نيست.
بخش داورزن با 38روستا ونزدیک به 30هزار نفر در غرب شهر سبزوار واقع است كه بيشتر روستاهاي آن در حاشيه محور اصلي تهران - مشهد و در كنار جاده قديم ابريشم قرار دارند.

در بخش داورزن، سبزوار آثار باستاني و مكان‌هاي تاريخي بسياري وجود دارد كه مهمترين آنها عبارتند از: بقعه سيدناصربن‌محمد، مسجد جامع چشام، بقاع سيداسماعيل و سيدحسين، مسجد جامع پايين قلعه مزينان،  ، امام زاده بي‌بي عليه خاتون، مقبره حاج باباخان، امام زاده سيدعلي اكبر، دخمه چهل دختر، غار اصحاب كهف، رباط يحيي آباد، تپه سيزده بدر، خرابه‌هاي چوبين، خرابه‌هاي بادغوس، خرابه‌هاي فارياب و كلروون و تپه كال‌كشادو البته کاروانسراهای تاریخی مزینان – مهر و ریوند و آتشکده آذر برزین مهر یا قلعه دیو به جا مانده از دوران ساسانیان یاد کرد

اين بخش با آب و هوايي معتدل داراي آثار تاريخي، مذهبي و ديدني فراواني است.
قدمت بخش داورزن به مركزيت شهر فعلي داورزن مربوط به دوران پيش از اسلام است كه خرابه هاي كپرنشيني موجود در نقاطي از بخش دليل بر اين مدعاست.
  مناطق نامن و باشتين محل نهضت سربداران در اين بخش قرار دارد كه باعث افتخار اين مرز و بوم است.
وجود كاروانسراهاي تاريخي و ديدني بين راهي روستاهاي مزينان، مهر و ريوند كه در مسير جاده قديم ابريشم و در حاشيه محورهاي اصلي اين بخش احداث شده از ديد مسافران و جهانگردان عبوري اين بخش پوشيده مانده است.
آتشكده "آذر برزين مهر" كه يكي از سه آتشكده ايران است در بستر رودخانه روستاي ريوند داورزن و در 30كيلومتري شهر سبزوار قرار دارد.
قدمت اين اثر ديدني مربوط به دوران ساسانيان است كه در آن زمان به عنوان آتشكده كشاورزان بوده است.
اين بناي تاريخي با پلان مربع و چهار طاقي با تزيينات نمونه لچكي و طاقهاي سنگي و محراب است و مصالح آن نيز از سنگ، آهك و ماسه مي باشد.
مساجد تاريخي روستاهاي پايين ده مزينان، ريوند، چشام و مسجد جامع شهر داورزن نيز با قدمتي بسيار زياد و با معماري اسلامي در اين بخش قرار دارد.
تردد سالانه حدود هفت ميليون مسافر و زائر بارگاه حضرت ثامن الحجج علي بن موسي الرضا(ع) از مسير اين بخش حال و هواي خاصي به اين بخش داده است.
ادويه به ويژه فلفل قرمز، نان روغني و محلي، خربزه، هندوانه و انگور بخشي از سوغاتي هاي معروف اين بخش است.
اين بخش بزرگان و دانشمنداني همچون استاد محمد تقي شريعتي و دكتر علي شريعتي را در دامن خود پرورانده است.

متاسفانه با تمام این اوصاف بخش داورزن در قسمت جذب  اعتبارات میراث فرهنگی بسیار قب بوده و این امر موجب تخریب بناهای تاریخی و باستانی بخش شده است .

وضعیت نابسامان قلعه قدیمی قیام سربداران در روستای باشتین اسف بار بوده و تخریب این قلعه تاریخی سرعت بیشتری گرفته است .

گودبرداری های غیر اصولی و البته برای سرقت در کاروانسراهای مهر و ریوند این دو کاروانسرای زیبا بجا مانده از دوران صفویه و قاجاریه را در حال نابودی قرارداده است .

رها شدن محوطه باستانی کاروانسرای تاریخی مزینان نیز به رغم هزینه های فراوان در مرمت این بنا باعث شروع تخریب و نابودی آن شده است .

وجود دهها اثر تاریخی و باستانی در روستاهای حسین اباد و مقیسه و چشام در انتظار جذب اعتبار برای مرمت و بازسازی بناهای مسجد جامع و قلعه های زیبایی است که در حال تخریب هستند.

یکی از ساکنان روستا با بیان برخی مشکلات  گفت :  اهالی این روستا از چندین سال پیش پیگیر مسائل میراث فرهنگی و گردشگری  روستا هستند

حسن  بروغنی ادامه داد:     با توجه به این که از سوی  معاونت میراث فرهنگی و گردشگری کشور  نامه ای  منوط به  قرار گرفتن روستای چشام به عنوان روستای هدف گردشگر صادر شده است اما مسئولین هیچ توجه ای نداشته و اعتباری برای این موضوع ایلاغ نکرده اند

وی ادامه داد:  این روستا با داشتن 4 اثر ثبتی و 2 عصر مربوط به دوران پارت و ساسانی – فاریاب و کلرورن و 17 اثر مهم تاریخی و 2 عدد قنات طاهری به نام فاریاب و چشم یکی از روستاهای  با قدمت هزارساله بخش داورزن می باشد.
 وی مساعدت مسئولان میراث فرهنگی  و گردشگری شهرستان برای اختصاص اعتبار برای بازسازی و مرمت آثار باستانی این بخش را خواستار شد.

   یکی دیگر از اهالی روستای باشتین نیز قدمت هزارساله این روستا را خاطر نشان کرد و گفت : متاسفانه در اجرای طرح هادی این روستا هم به بافت تاریخی این روستا توجه ای نشده است .

وی وجود قلعه تاریخی به جا مانده از دوران سلسه سربداران و اولین قیام شیعی در اسلام را خاطر نشان شد و گفت : متاسفانه عدم توجه به این بنا در اختصاص اعتبار مناسب برای بازسازی روند تخریب و نابودی ان افزایش یافته است .

وی تصریح کرد: متاسفانه زمینهای اطراف این بناهای تاریخی توسط برخی به زمین کشاورزی تبدیل شده است که این اقدام عملا سیرتخریب بنای تاریخی قلعه سربداران را افزایش داده است .

دهیار روستای ریوند نیز با اشاره به قرار گرفتن آتشکده آذربرزین مهر در ارتفاعات شمالی این روستا گفت : متاسفانه راه ارتباطی مناسبی برای دسترسی به این بنای زیبا وجود ندارد.

احمد آرش نیا   عبور محور بين المللي تهران- مشهد از بخش داورزن و نزديکي اين محور با اين اثر تاريخي را خاطر نشان شد و گفت :  مسافران و بازدید کنندگانی که  از وجود اين بناي باستاني آگاه هستند براي بازديد از آن  مجبورند  راه «مالرو» آن را طي کنند

وی با اشاره به حضور یک گروه باستان شناس از کشور لهستان افزود:  مشتاقان اين بنای تاریخی  که از کشورهاي خارجي هم چون لهستان در بخش حضور يافته بودند بیشتر به اثار باستانی کشور ما  توجه نشان می دهند که  متأسفانه ما خود از اين موضوع غافل هستيم

وی تصریح کرد : موضوع قابل بحث ديگري که حائز اهميت است اين است که هيچ گونه تابلو يا نشانه اي که نشانگر مسير ارتباطي و دسترسی به  اين بنا باشد در ابتداي راه اين اثر تاريخي نصب نشده و اين امر باعث سرگرداني مسافران و بازديد کنندگان شده است

دهيار روستاي ريوند در ادامه  از اين بنای باستانی  در گويش محلي به عنوان خانه ديو ياد کرد و گفت: قدمت اين اثر باعث شده است مردم اين منطقه از آن به عنوان خانه ديو ياد کنند

.«احمد آرش نيا» در ادامه به جاذبه هاي گردشگري اين بنا اشاره کرد و گفت: چشم اندازهاي زيبا و طبيعي کوهستان به شرط ايجاد راه مناسب باعث جذب گردشگران و مسافران خواهد شد

 .يکي از فرهنگيان بخش داورزن که خود را معلم تاريخ معرفي کرد، به خبرنگار ما گفت: متأسفانه اين بنا مهجور مانده و حتي بعضي از مردم اين منطقه نيز از وجود اين اثر باستاني در بخش داورزن اظهار بي اطلاعي مي کنند.وي معتقد است: اگر مسئولان ميراث فرهنگي سبزوار همانند مسئولان ميراث فرهنگي بعضي شهرستان ها به فکر اين بناها بودند مي توانستند علاوه بر حفظ بناها زمينه گردشگري را در اين بخش فراهم آورند.وي ادامه داد: متأسفانه بي توجهي به اين اثر تا حدي است که بعضي شهرستان هاي ديگر مدعي وجود اين آتشکده در محدوده خود شده اند

دهیار روستای مهر نیز با اشاره به وجود کارورانسرای تاریخی مهر در محدوده این روستا گفت : در سال گذشته با اختصاص اعتباری نزدیک به 500میلیون ریال برای بازسازی و مرمت این کاروانسرای تاریخی   که در حاشیه جاده ابریشم و محور بین المللی تهران – مشهد بارقه امید  را در دل دوستداران بناهای فرهنگی این مرزو بوم  زنده شد .

 حسین نجیبی زاده با اشاره به  بازدید علاقمندان و مسافران  از این بنای زیبای دوران قاجاریه ادامه داد:  توقف حداقل چند دقیقه ای در این محل و بازدید از این بنای زیبا  باعث خواهد شد تا ضمن تجدید قوای رانندگان و مسافران  مانعی  برای تصادفات که بیشترین عامل آن خواب آلودگی اعلام شده بود خواهد شد.

وی اختصاص مبلغ  500میلیون ریال  اعتبار از سوی مسئولان میراث فرهنگی و گردشگری طی سال قبل را خاطر نشان شد و گفت : متاسفانه این اعتبار 150میلیون ریال کاهش پیدا کرد .

وی ادامه داد: البته این  اعتبار باعث مرمت قسمتهای محدودی از این بنا که مورد هجوم غارتگران میراث فرهنگی واقع  شده بود گردید .

وی تصریح کرد : با این اعتبار اختصاص یافته قراربود مرمت این بنا  در قالب بند کشی و ترمیم قسمتهای تخریب شده  صورت پذیرد تا شاهد پابرجایی واستحکام این بنا برای استفاده وبازدید هزاران گردشگر این مسیر باشیم.

 وی ادامه داد: این بنای زیبا  قطعا خواهد توانست  با کمی مدیریت و همکاری با بخش خصوصی تحویلی شگرف در اقتصاد اهالی این روستا و همچنین ایجاد بستر های لازم برای توسعه صنعت گردشگری در منطقه را فراهم  آورد .

قدمت کاروانسرای تاریخی روستای مهر مربوط به دوران قاجاریه و با شماره 1660/3در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است .

مصالح به کار رفته در این بنا آجر ، ملات گل وگچ و تزئینات آن به صورت آجری نیم دایره و قوس های آن جناقی وهلالی بوده دارای هشتی ، حیاط مرکزی ، اصطبلها ی شرقی و غربی و منطقه شاه نشین می باشد  .

دهیار روستای کاهک   با اشاره به مرمت زادگاه دکتر شریعتی در این روستا تصریح کرد: با اختصاص اعتباری بالغ بر 45 میلیون ریال مرمت این بنا آغاز شد .

رضا کاهه ادامه داد:  زادگاه معلم شهید دکترعلی  شریعتی واقع در روستای کاهک در تاریخ 2/5/82به شماره 9591از طرف اداره میراث فرهنگی به ثبت آثار تاریخی رسیده است  .

وی ادامه داد: خوشبختانه  هر ساله به بهانه سالگرددکتر شریعتی این روستا پذیرای ی مهمانان زیادی از اقصی نقاط ایران است .

 دهیار کاهک گفت با اشاره به اقدامات انجام شده در این بنا گفت : خوشبختانه با اختصاص این اعتبار مرمت دیوارهای اطراف – سفید کاری اتاقها و کف سازی این بنا انجام شده است .

وی در عین حال گفت با اختصاص اعتبار جدید برای ساماندهی  حیاط این بنا  مرمت  آن به طور کامل انجام خواهد شد.

دهیار کاهک وجود یخدان و قلعه های قدیمی این روستا را خاطر نشان شد و گفت : وجود این بنا ها نشان از قدمت و عمر تاریخی این روستا است .

..بخشدار داورزن در خصوص مرمت  آتشکده آذر برزین مهر   به استحکام بخشي اين بنا اشاره کرد و گفت: با پي گيري هاي انجام شده از سوي ميراث فرهنگي و گردشگري شهرستان سبزوار اين بنا تا حدودي استحکام بخشي شده است.

عباس شم آبادي در گفت وگو با خبرنگار ما افزود: البته پي گيري هاي اين بخشداري براي اختصاص اعتبار براي راه مناسب دسترسي به اين آتشکده هنوز به نتيجه نرسيده است.

وي با اشاره به ۶۸ اثر تاريخي به ثبت رسيده در اين بخش افزود: اين بخش بعد از سبزوار بيشترين ابنيه تاريخي به ثبت رسيده را دارد.

اين مسئول به جاذبه هاي گردشگري بناهاي تاريخي اشاره و تصريح کرد: در صورت نصب يک تابلوي مناسب از سوي اداره ميراث فرهنگي و گردشگري در ابتداي راه اين بنا، امکان حضور گردشگران براي بازديد از اين بنا فراهم خواهد شد.

عباس شم آبادی در ادامه به مرمت زادگاه دکتر شریعتی اشاره کرد و ادامه دادک خوشبختانه با اختصاص 45 میلیون ریال ار بازشازی و مرمت قسمتهایی از زادگاه دکتر شریعتی در روستای کاهک پایان یافته است

وی همچنین به اختصاص اعتبار برای امامزاده و مسجد جامع روستای چشام اشاره کرد و گفت : مرمت این بناها درقالب مشارکتی صورت خواهد پذیرفت .

وی در عین حال اعتبار اختصاص یافته به کل شهرستان را نزدیک به 500 میلیون ریال عنوان کردو ادامه داد: این اعتبارات قطره چکانی جوابگوی مرمت بناهای تاریخی این شهرستان  نخواهد بود 

رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان سبزوار نیز وضعیت اعتبارات اختصاص یافته به شهرستان سبزوار را بسیار اسف بار خواند.

حشمت اله متین فر در گفتگو با خبرنگار ما با با بان این مطلب ادامه داد: برای بخش های شهرستان سبزوار اعتبار جداگانه ای تعریف نشده است

وی تصریح کرد : میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان سبزوار پیشنهادهای بسیاری برای اختصاص بودجه اعلام کرده ولی ردیفی برای این پیشنهادها تعریف نشده است .

وی در عین حال به اجرای برخی طرحهای مشارکتی اشاره کرد و گفت :  در بخش داورزن نیز  با همکاری مردم و اداره اوقاف و امور خیریه و میراث فرهنگی و گردشگری اقدام به مرمت برخی بناهای مذهبی کرده ایم .

وی ادامه داد:امامزادگان  روستاهای سویز و چشام و همچنین مسجد جامع روستای چشام از جمله این بناها هستند .

وی با اشاره به درخواست مردم روستاهای مهر و مزینان و ریوند برای بازسازی و مرمت و تغییر کاربری کاروانسراهای بین راهی موجود در این روستا نیز گفت : این اداره تغییر کاربری این بناها را به صندوق احیا ی میراث فرهنگی و آثار باستانی اعلام کرده ایم ولی هنوز بخش خصوصی برای سرمایه گذاری برای مرمت و استفاده  بناها اعلام آمادگی نکرده است .
وبلاگ داورزن

---