اخبار سبزوار پيام : فرهنگی و هنری

بابا لنگر شهرستان خوشاب، مجموعه تاریخی کم‌نظیر در غرب خراسان رضوی

 روستای "بابا لنگر" از توابع شهرستان خوشاب خراسان رضوی، با داشتن یک مجموعه کم‌نظیر تاریخی و فرهنگی، به عنوان روستای هدف گردشگری در غرب استان، ظرفیت بالایی برای جذب گردشگر دارد.

به گزارش ایرنا، روستای بابا لنگر واقع در منطقه کوهستانی بخش مشکان شهرستان خوشاب، علاوه بر آب و هوای خنک و دلپذیر، چندین بنای ارزشمند تاریخی را در خود جای داده که آرامگاه حاج بابا توکل، آرامگاه میرمطهر، آب انبار، غار، چشمه آب شفا، دژ یا کلانتری یا زندان، حمام کهن، سردابه های قدیمی و چهارتاقی بابالنگر (آتشکده) از آن جمله است.

این مجموعه تاریخی که در خرداد ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است، جذابیت بسیاری برای گردشگران دارد و در صورت مرمت و رسیدگی به این مجموعه ، برنامه ریزی مناسب و توجه بیشتر می تواند به عامل مهمی برای توسعه این منطقه تبدیل شود.

بابا لنگر، گذر از عهد سلجوقی تا دوره قاجار

بناهای تاریخی بابالنگر خوشاب دوره های مختلفی را از عهد باستان تا قرون نخستین اسلامی و نیز تا دوره قاجار شامل می شود که بیانگر دیرپایی و غنای تاریخی این خطه در ادوار گذشته است.

در بخش اماکن زیارتی روستای بابا لنگر، آرامگاه حاج بابا توکل و بقعه میرمطهر مربوط به قرن هفتم هجری قمری است که در فاصله ۱۰۰ متری شمال روستا واقع شده اند.

آرامگاه حاج بابا توکل، سازه ای سنگی با مصالح بومی است که داخل فضا دارای اندود گچ است و تزیینات گچکاری در آن دیده می شود.

این بنای ثبت شده در فهرست آثار ملی، دارای سرداب است و ضریحی چوبی در مرکز آن قرار دارد.

آرامگاه میرمطهر، بنای دیگری است که به لحاظ سازه ای از گل، سنگ، آجر و گچ و آهک تشکیل شده است که پی بندی بنا سنگی است و کرسی چینی آن با سنگ صورت گرفته و بقیه سازه از آجر است.

این آرامگاه نیز به دلیل ارزشهای معماری تاریخی و فرهنگی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

بابا لنگر شهرستان خوشاب، مجموعه تاریخی کم‌نظیر در غرب خراسان رضوی


    خوشاب مقصدي جذاب براي گردشگران نوروزي است
    بناهاي تاريخي خوشاب به مرمت اضطراري نياز دارند
    آق‌قلعه جوین خراسان رضوی، شاهکار معماری دوره ایلخانی

آب انبار میراثی ارزشمند در کهن دژ بابالنگر

از دیگر بناهای کهن این مجموعه که در مجاورت آرامگاه حاج بابا توکل قرار دارد، آب انبار بابالنگر است که به منظور سهولت در دسترسی به آب و رفاه حال زائران ایجاد شده است.

این آب انبار از نوع دومخزنی و دارای ورودی و خروجی آب است، چنانکه آب از ضلع شمالی با دریچه ‏ای، که در محل به آن سرچشمه می ‏گویند، وارد مخزن شده و پس از انباشت آب از دریچه ضلع جنوب شرقی خارج می ‏شود و زائران می ‏توانند همیشه آب تازه استفاده کنند و از خروجی آب برای مصارف نظافت و بنایی و دیگر موارد نیز استفاده می شود.

یکی دیگر از جاذبه های روستای بابالنگر، معروف به چشمه آب شفا بوده است که زائران پس از انجام مراسم زیارت در بازگشت به جهت تبرّک، آب چشمه شفا را با خود می‏ برده‏ اند. در این مجموعه چهار چشمه دیده می‌شود که فاصله هر کدام حدود ۴۰ متر است.

بابا لنگر شهرستان خوشاب، مجموعه تاریخی کم‌نظیر در غرب خراسان رضوی

دژ یا کلانتر

دژ یا کلانتر از دیگر آثار مجموعه روستای بابا لنگر است که تاریخچه بنا، با توجه به نوع مصالح آن گویای آن است که بنا در قرون نهم یا یازدهم هـجری قمری احداث شده است.

پلان بنا به شکل صلیب یا چلیپا و سقف آن از نوع جناغی است که با مصالح خشت و آجر با ملات گل و گچ ساخته شده است.

قرارگیری این بنا روی پشته‏ ای صخره‏ ای که تنها راه دسترسی به آن از ضلع شمالی است، احتمال داشتن کاربری زندان برای آن را تشدید می ‏کند.

اتاق‏ها به طول و عرض تقریبی ۲ متر در ۲ متر است و بقایای معماری برج آن در طرفین ورودی شمالی بنا مشهود است.

از دیگر بناهای قدیمی مجموعه بابالنگر، حمام آن است که از نوع خزینه ‏ای است و پیمون یا هندسه آن مستطیل شکل است و آب این حمام از چشمه قنات در ضلع غربی آن تامین می ‏شود.

حمام دارای صحن گرمخانه و اتاق نظافت است و خزینه آن در انتهای ضلع شرقی حمام قرار گرفته و گلخن حمام در ضلع شرقی است.

سردابه ‏های بابالنگر را از آثار خاص این منطقه است که مقابر گروهی با مصالح سنگ و ساروج که در دل کوه کنده شده به تعداد ۷۰ سردابه که ارتفاع خیلی کمی نسبت به سطح عمومی دارند.

گروهی معتقدند این سردابه‏ ها مربوط به دوران قبل از اسلام است اما برخی پژوهشگران سردابه‏ های گروهی به این شکل را مربوط به قرون هشتم و نهم هجری قمری می دانند.

از طرفی قرار گرفتن روستای بابالنگر در مسیر کاروانی جاده قدیم در محل حدفاصل بیهق (سبزوار امروزی)، خبوشان (قوچان امروزی)، اسفراین و نیشابور این احتمال را به ذهن می آورد که ممکن است کاروانیان اموات خود را در این مکان تدفین می ‏کرده ‏اند.

بابا لنگر شهرستان خوشاب، مجموعه تاریخی کم‌نظیر در غرب خراسان رضوی

چهارتاقی یا آتشکده بابالنگر

چهارتافی از دیگر آثار ثبت ملی شده منطقه بابالنگر است که بر بلندترین قلّة شرقی رشته کوه منطقه واقع شده است.

مصالح بنا سنگ و ملات آن ساروج است و هندسه بنا مستطیل شکل و هندسه چهارتاقی به شکل مربع است.

شهرستان خوشاب به مرکزیت شهر سلطان آباد، در شمال غربی استان خراسان رضوی قرار گرفته است و عبور جاده ترانزیتی آسیای میانه و راه آهن سراسری از خوشاب، بیانگر موقعیت مهم جغرافیایی و راهبردی این منطقه است.

وجود چندین اثر تاریخی ارزشمند دیگر از جمله پناهگاه زیرزمینی شهر سلطان آباد، گل گنبد، برج دهنه شور، یخچال سلطان آباد، آرامگاه منسوب به "بونصر مُشکان" (دبیر دیوان رسالت دربار غزنویان و استاد ابوالفضل بیهقی، مورخ نامدار)، آبشار و آسیاب های روستای نور آباد و برخی محوطه های تاریخی، بقاع متبرکه و طبیعت زیبای مناطق ییلاقی و گردشگری روستاهای دره یام، نشیب، داراب و طبس از دیگر جاذبه های گردشگری شهرستان خوشاب است.

---