اخبار سبزوار پيام : مذهبی

آیین سوگواری "حسن حسین" در چشام داورزن

 آیین سوگواری "حسن حسین" از جمله آیین‌های چند صد ساله عزاداری عاشورایی در روستای تاریخی "چشام" از توابع شهرستان داورزن در غرب استان خراسان رضوی است که محرم هرسال با شور و حال خاصی برگزار می‌شود.

آیین حسن حسین چشام، علاوه بر اینکه در هر شب دهه نخست محرم برپا می شود به صورت ویژه نیز در عصر اولین پنجشنبه محرم، عصر تاسوعا و صبح روز عاشورای هر سال برگزار می‌شود.

شرکت کنندگان در این آیین عمدتا از افراد میانسال، جوان و نوجوان هستند که با شکل دادن حلقه‌هایی، گرد محور سکو و علم عزاداری، هر کس با دست چپ، کمر نفر کناری خود را گرفته و با دست راست بر سینه می‌کوبد.
را فریاد می زند که حرکت دوار حلقه‌ها بر خلاف جهت عقربه های ساعت بوده و حرکت پاها نیز ضرباهنگ و کیفیت خاص خود را دارد و در اجرای کلی حرکت دست‌ها و پاهای کل افرادشرکت کننده، باید هماهنگ و یکسان باشد.

حاضران با گفتن نخستین «حسن»، پای راست خود را به جلو پرتاب می‌کنند و با فریاد کردن «حسین»، پای راست و چپ از پاشنه ۴۵ درجه به راست می‌چرخد که با گفتن دوباره "حسن" پای چپ به موازات پای راست حرکت کرده و یک گام به سمت جلو حرکت می‌کند و با شنیدن «حسین» دوم، پای راست به سمت پای چپ حرکت کرده و در کنار آن جفت می‌شود که این حرکات همچنان استمرار می یابد.

با گرم شدن مراسم، حرکت‌ عزاداران شدت گرفته و وقتی شور بیشتری بر فضا حاکم می شود گاه به جای حسن، "حیدر" و به جای حسین، "علی" گفته می شود که بعد از تکرار چند باره نام حیدر و علی، مجدد سوگواران ترجیع‌وار به نام های حسن و حسین برمی گردند و بعد از اینکه حلقه‌ها چند دور حرکت کردند، نوحه خوان یا ذاکر آیین که معمولا در میانه حلقه سوگواران و یا بر روی سکوی مدور حسینیه ایستاده است، ابیاتی از ترکیب بند معروف محتشم ( باز این چه شورش است که در خلق عالم است) را می‌خواند و حاضران در پایان هر مصراع دست خود را بالا برده و با صدای بلند و یک صدا "یاحسین" می‌گویند.
این آیین عزاداری چند دور و حدود نیم ساعت در ابتدای مراسم اصلی عزاداری برگزار می‌شود.

علت اینکه در چشام این آیین در ابتدای آیین سوگواری برگزار می شود شاید بدین خاطر است که نوعی اعلام عام و اطلاع رسانی به اهالی برای آغاز مجلس عزاداری است.

در روزگاران گذشته که دستگاه‌های صوت امروزی نبوده است از این طریق وجود مراسمی را به گوش تمامی اهالی روستا می‌رسانده‌اند که پس از آن عزاداری شروع می شده است و مردم به سمت محل برگزاری سوگواری سرور شهیدان کربلا حرکت کرده و در این مجلس عزاداری شرکت می‌کرده اند.

روستای چشام از توابع شهرستان داورزن خراسان رضوی، زادگاه "حاکم چشمی"، از مفسران و متکلمان بزرگ شیعی قرن پنجم و خواجه شمس الدین علی چشمی از امرای قدرتمند سربداری است.

این روستا با جمعیتی حدود پنج هزار نفر دارای بناهای تاریخی چون مسجدجامع تاریخی و فاخری است که قدمت بنای آن به دوران سلجوقیان برمی گردد .

---