اخبار سبزوار پيام : فرهنگی و هنری

سایت نکوداشت استادسبزواری :آثار استاد حمید سبزواری،شناسنامه خشم و خروش،آگاهی و حماسه بزرگ ملتی‏ است که از دیرباز ستم ستیزی را سر لوحه کارهای خود قرار داده و همه جا علیه نامردمی‏ها شوریده است.

طپش هماهنگ قلب و قلم،ایمان و احساس ضرباهنگ زیبایی در آثار وی‏ پدید آورده است که جانمایه‏اش حقیقت طلبی و انعکاس دردها و آرمان‏های اوست.

شعر حمید،آئینه روشنی است که تصویر مبارزات،جوشش‏ها و آرزوهای مردم ایران‏ را در نیم قرن اخیر به وضوح نشان می‏دهد.

اگر بپذیریم که هر ملتی فرهنگ و تمدن خویش را در شکل و شمایل ویژه‏ای به جهان‏ عرضه کرده است،باید بپذیریم که فرهنگ و تمدن ما در«شعر»تبلور یافته و هنوز هم‏ تأثیر گذارترین هنر در مردم ما«شعر»است.

شعر در ایران،از دیرباز،بار گران دیگر هنرها،حتی علوم و الهیات را یک تنه بر دوش‏ کشیده است.چنین است که برای شناخت ملت ما باید به«شعر»رجوع کرد،شعری که‏ عین زندگی است.

هر دفتر شعر حمید،بخشی از تاریخ فرهنگ،مبارزات و هویت جمعی مردم ماست. هر شعر او،به راستی خاطره مشترک ما را بازگفته یا درد مشترکی را فریاد کرده است. در این کتاب شناسی،به اختصار نگاهی داریم به هفت دفتر شعر استاد حمید سبزواری، همراه با نمونه‏ای از هر دفتر.

سرود درد،نخستین دفتر شعر استاد حمید سبزواری است که سروده‏های سال‏های 36 تا 57 را در بر می‏گیرد.دوران بیست و یکساله‏ای که‏ مشحون از وقایع سیاسی و رنج و دردمندی شاعر است.

خوشبختانه اشعار استاد در این دفتر-جز معدودی-همگی دارای تاریخ سرایش‏اند.

در جای جای این دفتر،روح عاصی،حماسی‏ و ستم ستیز شاعر در پس الفاظ و کلمات آهنگین، موج می‏زند.

اشعار آزاد و کلاسیک حمید در این دفتر خبر از وجدان بیدار و آگاهی اجتماعی وی در شرایط دشوار می‏دهد.

درست است که گاه سایه‏ای از اندوه و درد در این دفتر راه برده است اما این اندوه،زاییده تعهد و آگاهی است.ابیات زیر که در فروردین سال 33

به هنگام واگذاری نفت به کنسرسیوم سروده‏ شده است،بنگرید:

بر فلک یک نقطه روشن نمی‏بینم چرا زان همه روشنگران یک تن نمی‏بینم چرا

جز سیاهی،جز تباهی،جز مناهی،جز ستم‏ گر بجا ماند است،چیزی را نمی‏بینم چرا

در دیار من مگر شیطان حکومت می‏کند وای من جز نقش اهریمن نمی‏بینم چرا

و همچنین شعر زیر در همان اوان سروده‏ شده است

عجبا ز کاروانی که اسیر ساربان شد که به چشم بسته نتوان ز قفای کس روان شد

چو حقیقتی نبینی به طریقتی منه پا که بسا به دانه دامی زد و چشم ما نهان شد

ره و رسم راستی جو که سفینه سلامت‏ نرسد به کوی ساحل چو شکسته بادبان شد

به حضیض چون نشینی به فراز شو که هرگز نشود اسیر مرغی که بلند آشیان شد

سرود درد،با مقدمه‏ای شیوا به قلم مقام معظم‏ رهبری و همچنین مقدمه‏ای از استاد شاهرخی و سراینده،در سال 1376 توسط انتشارات کیهان‏ منتشر شده است.

 

سرود سپیده،دومین دفتر اشعار شاعر حماسه‏سرای معاصر حمید سبزواری است که‏ همچون دفتر نخست،با مقدمه پیشین آیت الله‏ العظمی خامنه‏ای تبرک یافته است.استاد دکتر صادق آینه‏وند نیز بر این دفتر،مقدمه‏ای نوشته و در یک مقایسه تاریخی،به نمونه‏هایی از شعر مقاومت شیعی در تاریخ اشاره کرده است.

در این دفتر نیز اشعاری به شیوه نو و کلاسیک‏ آورده شده است.استاد حمید سبزواری در مقدمه‏ای که بر این اثر نوشته،آورده است:

«دفتری که پیش رو دارید،گزیده آثاری است‏ که از طلوع فجر صادق انقلاب اسلامی ایران تا آغاز سال 1367 خورشیدی سروده شده است.سزاوار بود سراینده نام این مجموعه را«سپیده خونین» می‏نهاد.چه،ما را سپیده از خون دمید و با خون‏ آذین شد و خون،سرمایه بقای آن است.تصور آنکه‏ ممکن است در اذهان این گونه ارزیابی شود که مرا هم قصد بهره برداری از واژه خون است!!ترجیح‏ داده شد که خون شهیدان دستمایه تبلیغ قرار نگیرد.

آنچه در این دفتر آمده،سوای اندکی، حماسه‏های گلرنگ در عروج شهیدان یا ارجوزه‏هایی در نگاهداشت میراث آن عزیزان،یا هشداری بر حفظ حدود عقیده و ایمان است. سخن نه بر هوس رفته،که برخاسته از احساس‏ تعهد و التزام است.»

نک واگذاریدم به سوگ جان نشینم ‏ در بستر تب با غم جانان نشینم

اندوه را با غمگنان در جان نشانم‏ افسوس را با همگنان بر خوان نشینم

سرود سپیده در سال 1368 بوسیله انتشارات‏ کیهان منتشر شده است.

 

کاروان سپیده در برگیرنده 26 قطعه از اشعار شاعر متعهد حمید سبزواری است.این دفتر که‏ سومین اثر استاد است،دارای طلیعه‏ای از سراینده،تحت عنوان«سخنی از سر وظیفه»،و نیز مقدمه کوتاهی از ناشر است.استاد حمید سبزواری در بخشی از طلیعه می‏نویسد:

«در حیات هر ملت برهه‏ای از زمان با حساسیتی‏ ویژه پیش می‏آید،در ظاهر تلخ و دشوار،اما به‏ معنی،از مواهب سرشار!!این برهه،زمانی است‏ برای انتخاب و میدانی است برای آزمون، سرافرازی یا سرافکندگی،سالاری یا بردگی، کدامیک؟!

زمان گزینش محدود است!اما در آن محدوده‏ ،سعادت یا سیاه‏روزی یک ملت برای تاریخی دراز رقم می‏خورد!!

در این دفتر می‏خوانیم:

از خون شقایقها گلگون شده دامانها وقت است بیفشانیم خونابه ز مژگانها

اندوه چمن دارم افسوس دمن دارم‏ بس سرو سهی در باغ بشکسته ز توفانها

از حسرت گل بلبل می‏نالد و می‏گوید: فریاد از این گلچین وز غارت بستانها

کاروان سپیده در سال 1373 توسط انتشارات‏ حوزه هنری،واحد شعر،ادبیات و هنر مقاومت، منتشر شده است.

 

یاد یاران مثنوی نسبتا بلندی است در رثای‏ سردار جهادگر شهید مهندس سید محمد تقی‏ رضوی و نیز جمعی از شهیدان دفاع مقدس،استاد حمید سبزواری در این اثر،به تناسب حال و مقال، به شرح دلتنگی‏های خویش می‏پردازد و با مروری‏ بر وقایع انقلاب و دفاع مقدس،به معرفی شهید رضوی پرداخته و ویژگی‏های ممتاز وی را برشمرده‏ و نیز به تناسب،از دیگر سرداران شهید یاد می‏کند.

در سرآغاز این دفتر می‏خوانیم:

خود را می‏نگرم و حقارت خود را و کوچه را می‏نگرم و نام شهیدان را و خط سرخی را که از میان‏ آیه‏های مقدس،تا بی نهایت‏های آبی و تا قلمرو

 

پروازها امتداد یافته است و جهان،چقدر تاریک‏ است،بی حضور مردانی که از پیشانی بندشان، خورشید می‏شکفت و آفتاب،پرنده‏ای بود که در سینه پر التهابشان مأوا گزیده بود.

آه می‏دانم و می‏دانی چرا جبهه‏ها پر بود از عطر خدا

دل که صافی شد خدایی می‏شود آسمانی،کربلایی می‏شود

پاکبازان را ضمیری روشن است‏ جان پاکی مالک،ملک تن است

هر که رمز پاکی جان یافته‏ست‏ یار را در جبهه آسان یافته‏ست

«یاد یاران»را کنگره بزرگداشت سرداران شهید سپاه‏ و کمیته انتشارات در سال 1376 منتشر کرده است.

 

به رنگ آمده دشمن،با عنوان اولیه«بار دیگر مسجد ضرار»،منظومه‏ای است کوتاه(56 بیت) در قالب مثنوی که در آن،استاد سبزواری، شیوه‏های فرهنگی دشمنان انقلاب و اسلام را پس‏ از پذیرش قطعنامه 598 بیان کرده است.این‏ منظومه که بار نخست در روزنامه کیهان به چاپ‏ رسید،به دلیل اهمیت ویژه،به سفارش و تاکید مقام معظم رهبری به صورت جزوه‏ای مستقل با ابیاتی افزوده به چاپ رسید.

به رنگ آمده دشمن،اگر به جنگ نبرد به خدعه خاست چو خمپاره و تفنگ نبرد

به حیله آمده تا گوهر شرف دزدد زر طلب و یابس،هر چه آیدش به کف دزدد

نهاده دانه و دامی که هر چه هست برد هر آن،ز دین و ز دنیا بود به دست برد

من از فریب و فسون،از سراب می‏ترسم‏ من از تغافل مژگان،ز خواب می‏ترسم

به«رنگ آمده دشمن»را سازمان تبلیغات‏ اسلامی چاپ و منتشر کرده است.

از کارهای شایسته‏ای که پس از انقلاب توسط «کتاب نیستان»صورت گرفت،چاپ گزیده آثاری‏ از شاعران معاصر است.سی و پنجمین اثر از این‏ مجموعه،گزیده اشعار استاد حمید سبزواری‏ است.در این اثر که 34 شعر استاد را از سال‏های‏ دور تا کنون در بر می‏گیرد،با آثار گونه‏گون استاد سبزواری از دیرباز تاکنون،آشنا می‏شویم.

 

از هر دو زمان،از این دفتر شعری بخوانیم:

چه باک از دشمنان دارم چو یاری می‏شود پیدا ز بحر غم چه پروا،تا کناری می‏شود پیدا

ز فردا روزنی باشد به چشم آرزومندان‏ چو برق اختری در شام تاری می‏شود پیدا

پریشانی نیابد راه در جمعیت رندان‏ که آنجا مردم امیدواری می‏شود پیدا

«حمیدا»نیست در زندانی زر،شور آزادی‏ کجا شاخ گلی در شوره‏زاری می‏شود پیدا

***

مباد آن شب که بانگ مستی،سکوت شب را بهم نمی‏زد به راه میخانه،می پرستی،به عشق و مستی قدم نمی‏زد

به کوی رندی و عشقبازی،سری به سامان علم نمی‏شد به بوی گردی و سرفرازی،یلی به میدان علم نمی‏زد

شب هیاهوی نی سواران،شب تکاپوی دیو ساران‏ شبی که بر لوح روزگاران به غیر نقش عدم نمی‏زد

گزیده ادبیات معاصر را«کتاب نیستان»در سال‏ 1379 منتشر کرده است.

سرودی دیگر،سومین دفتر از دیوان اشعار حمید سبزواری پس از«سرود درد»و«سرود سپیده» است.این دفتر در برگیرنده 142 قطعه از تازه‏ترین‏ اشعار کلاسیک استاد از سال 1366 تاکنون است.

در اردیبهشت ماه امسال،به همت سازمان‏ صدا و سیما و انجمن قلم،در آئینی تحت عنوان‏ «آفرین روشنان»،مراسم نکوداشت شاعر متعهد و انقلابی معاصر حمید سبزواری در سالن کوثر سازمان صدا و سیما برگزار شد.رهاورد این‏ نکوداشت و تکریم،«سرودی دیگر»است.گر چه‏ با دریغ و درد باید گفت،اشعار این مجموعه،دچار در هم ریختگی و اغلاط بسیاری است که ویرایش‏ و چاپ مجددی را می‏طلبد.

بیا و از سخن عشق دفتری بگشای‏ قناریان نفس بسته را،پری بگشای

اسیر دانه و دامند مرغکان امید گره ز بال نجات کبوتری بگشای

تبر به محو بتان گیر،ای سلیل خلیل‏ نقاب حیله نمرود دیگری بگشای

دماغ عیش ندارم«حمید»با غزلی‏ سر صراحی امید پروری بگشای

***

زحمت ما صرف عیش و نوش قارون می‏شود می به دور«غم نصیبان»چون رسد خون می‏شود

دردمندی بین که از خون شهیدان وطن‏ چهره تن پروران،چون لاله گلگون می‏شود

رشته بازار چون پیوست با ارباب میز رهزنی‏ها در لباس کسب و قانون می‏شود

سرودی دیگر،با مقدمه استاد سبزواری و نیز یادداشت ستاد برگزاری آیین«آفرینان روشنان»در سال جاری بوسیله انتشارات سروش به چاپ‏ رسیده است.

نویسنده : شهلا پروین‏زاد

(منبع : مجله کیهان فرهنگی)