اخبار سبزوار پيام : فرهنگی و هنری

کاروانسرای ریوند به موزه سربداران تبدیل شود

در زمان حکومت ایلخانان، قرن 8 هجری قمری در تاریخ ایران، قیام سربداران در منطقه سبزوار به وقوع پیوست که بعدها "سربداران" نام گرفت.
 در این زمان فردی به نام عبدالرزاق باشتینی از درگیرهایی که در کرمان به وقوع پیوسته بود، شنید که حاکم وقت باشتین به شراب و شاهد و ساقی دستور داده بنابراین به باشتین آمد و پسران حمزه به نام حسن و حسین که در این خصوص ایلچیان را کشته بودند پیوست، اما نام سربدار به این جهت به این سلسه داده اند که پسران حمزه پس از کشتن ایچلی ها از خانه بیرون آمده و گفتند که " اگر سر به دار دهیم تن به خفت و خواری نمی دهیم " بنابراین بعدها نام این قیام به سربداران مشهور شد.

در حکومت سربداران که از سال 738 ـ 788 هجری به طول انجامید، مجموعا 10 نفر به حکومت رسیدند که اولین حاکم این سلسه عبدالرزاق باشتینی و آخرین حاکم آن خواجه علی موید سربدار بوده است که به سبب اینکه آخرین حاکم این سلسه به مدت 22 سال حکومت کرده بناهای زیادی ساخته که برخی مسجد جامع و مصلی کهن سبزوار را به دوران حکومت این حاکم نسبت می دهند.

طبق کتاب ورود و خروج سربداران ، 4 نوع سکه در زمان این حکومت در سبزوار ضرب شده که یکی مخصوص اهل تسنن، مربوط به شیعه، مربوط به فرقه های مختلف و خاص شیعه بوده است.

وجه تمایز سکه های اهل تسنن و شیعه به خاطر اسامی ذکر شده در آنها بوده به طوری که در سکه های شیعه اسامی دوازده امام آمده است.

مسوول پژوهشی حوزه میراث فرهنگی اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سبزوار ضمن تاکید بر ضرورت ثبت قیام سربداران در فهرست آثار ملی به عنوان آغازگر یک حرکت فرهنگی در گفت و گو با ایسنا افزود: تاثیر ثبت این رخداد از لحاظ فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی بر شهر و شهرستان سبزوار اجتناب ناپذیر است.

محمد عبدالله زاده ثانی با اشاره به پراکندگی جغرافیایی این قیام از روستای باشتین ، فریومد ، نیشابور ، طوس حتی گیلان و مازنداران همچنین جنوب کرمان ، اذعان کرد: معتقدم با گستردگی جغرافیایی این قیام ، مدیریتی در سطح کلان جهت پشتیبانی کردن برای ثبت آن لازم است .

وی با بیان اینکه معتقدم باید کارگروهی جهت ثبت این رخداد در سبزوار تشکیل شود، ادامه داد: شروع این رخداد تاریخی در روستای باشتین سبزوار بوده اما گستره حکومت سربداران فراتر از فضای سیاسی شهرستان می باشد که تشکیل کارگروه مذکور ضروری است.

وی در خصوص اقدامات انجام شده جهت ثبت این قیام به ثبت مسجد جامع و مصلی تاریخی به عنوان ابنیه های به جامانده از این دوره، در فهرست آثار ملی ایران پرداخت و اظهار داشت: در این بناها اقدامات مرمتی نیز انجام شده به طوری که چندین بار مسجد جامع شهرستان مرمت شده است.

باستان شناس اداره میراث فرهنگی و گردشگری سبزوار با بیان اینکه مصلی تاریخی به عنوان باغ ایرانی مشجر و طراحی شده است، بیان کرد: مرمت اساسی این بنا انجام شده و به زودی در اختیار بازدید عموم قرار می گیرد.

وی بنای امامزاده چشام را از دیگر آثار به جامانده از دوره سربداران دانست و به در حال انجام بودن اقدامات مرمتی در این بنا اشاره کرد و گفت: این اثر نیز در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

وی دو کلاته عشرت آباد و خواجه علی نادر سربدار را دو اثر مربوط به دوره سربداران برشمرد و تصریح کرد: این دو کلاته در روستای سنگ سفید شهرستان واقع شده که بقایای آن از بین رفته اما به عنوان محوطه تاریخی مطرح است.

عبدالله زاده ثانی به کشف سکه سربداران در محل مصلی تاریخی این شهرستان پرداخت و موناژ کردن این سکه و تقدیم به مهمانان شهرستان به عنوان هدیه را از دیگر اقدامات انجام شده در راستای ثبت این رخداد تاریخی عنوان کرد.

وی ساخت 7 پیکره از رهبران این قیام و نصب در میدان سربداران شهرستان همچنین چاپ سالنامه سربداران در 3000 نسخه را در سال 87 از دیگر اقدامات انجام شده در راستای ثبت این رخداد ذکر کرد .

وی گفت: مرمت ابنیه ، مونتاژ کردن سکه، ساخت 7 پیکر و چاپ سالنامه همگی در جهت ثبت این قیام موثر است.

وی با اشاره به کتابهایی که در خصوص این قیام نوشته شده است، ادامه داد: در حال تکمیل اسناد و مدارک جهت ثبت این رخداد تاریخی هستیم به طوریکه اقدامات مذکور و کتاب ها ارائه شده اما کافی نیست.

مسوول پژوهشی حوزه میراث فرهنگی اداره میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری سبزوار درخصوص پیش بینی ثبت این قیام گفت: درصورت مطالبه شورای فرهنگ عمومی این شهرستان، در کارگروه گردشگری مطرح و اقدامات ثبتی آن انجام می شود.

وی خاطرنشان کرد: پس از ثبت، این رخداد نیازمند مدیریت درسطح کلان است.

وی در ادامه پیشنهاد تبدیل کاروانسرای ریوند به موزه سربداران و فضای اطراف آن به عنوان سایت باز جهت به تصویر کشیدن این قیام و درگیری های آن را داد .

وی بیان کرد: با توجه به اینکه روستای باشتین به عنوان خاستگاه اصلی این قیام درمجاورت دو جاده تهران ـ مشهد و جاده ترانزیتی آسیای میانه قرار گرفته این اقدامات می تواند برای شهرستان بسیار موثر بوده و گام موثری نیز در جهت معرفی و شناسایی این قیام باشد.

وی با اظهار اینکه ایجاد موزه و سایت باز علاوه بر ارائه قابلیت های فرهنگی و ایجاد فضای فرهنگی می تواند برای شهرستان درآمدزایی داشته باشد، عنوان کرد: این امر باید خواسته و مطالبه تمام شهرستان از جمله مدیریت سبزوار و نمایندگان مردم آن قرار گیرد .

عبدالله زاده ثانی خاطرنشان کرد: با تغییر کاربری کاروانسرای ریوند به عنوان بنای به جامانده از دوره صفویه به موزه سربداران، این بنا نیز به عنوان یکی از کاروانسراهای مهم سبزوار نجات می یابد.

وی تصریح کرد: معتقدم علی رغم کارهای انجام شده، کارهای به زمین مانده فراوانی نیز وجود دارد.

وی همچنین به دوره سربداران به عنوان سومین دوره از دوران اسلامی که ضرب سکه در این شهرستان انجام شده، پرداخت و افزود: نباید از این دوره که در تاریخ ایران، استان خراسان همچنین سبزوار حائز اهمیت بوده، غفلت کرد.

وی به پیشینه سبزوار اشاره و اضافه کرد: مُهرهایی موسوم به مُهرهای " مروی بلخی " از دوران پیش از اسلام در سبزوار به دست آمده که نشان دهنده حاکیمت سیاسی این خطه است.

باستان شناس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سبزوار به مطالعات " پروفسور هنری پل فرانکفورت " در سال 1386 اشاره و خاطرنشان کرد: طبق اذعان این محقق، در هزاره سوم قبل از میلاد در سبزوار فرهنگی به ترکمنستان ، افغانستان ، عراق ، هند ، پاکستان و ایران مرکزی منتقل شده است .

وی تصریح کرد : سبزوار درهزار سوم قبل از میلاد مرکز فرهنگ بوده است.

وی با عنوان اینکه حکومت شیعی در ایران با حکومت سربداران رقم می خورد، بیان کرد : بقایای به جا مانده نشان دهنده این است که حکومت شیعه در ایران قبل از صفویه و آن هم با سربداران آغاز شده است.

عبدالله زاده ثانی با اشاره به چهار دوره ضرب سکه در دوران اسلامی در سبزوار همچنین وجود آتشکده آذربرزین مهر از زمان ساسانیان اذعان کرد: در تاریخ سبزوار 5 دوره مذکور از اهمیت بالایی برخوردار است.
منبع: ایسنا

---