اخبار سبزوار پيام : فرهنگی و هنری

در چند سال گذشته اول آبان به نام روز نکوداشت مورخ و ادیب بزرگ خراسان قرن پنجم ابوالفضل بیهقی نام گرفته است که به رغم ثبت نشدن آن در تقویم رسمی کشور هر سال مراسمی در سبزوار زادگاه این ادیب نامدار برگزار می شود.

بیهقی یکی از ارکان نثر فارسی دری به شمار می رود که با نگارش این کتاب عظیم( که متاسفانه بخشی بزرگ از آن از میان رفته است) در قوام بخشیدن به نثر فارسی قدمی شایسته برداشت.

در این سالها به ویژه پس از مراسم بزرگداشت بین المللی بیهقی در سال ۱۳۴۹ در دانشگاه فردوسی مشهد و چاپ و تصحیح انتقادی کتاب تاریخ بیهقی به پایمردی و کوشش استاد فقید دکرت علی اکبر فیاض توجه به این کتاب و تحقیق در باره آن شکلی جدی تر به خود گرفت که حاصل کار در کتاب شناسی بیهقی استاد دکتر احمد رضی آمده است.

****

یکی از نکات فنی و ادبی که در باره کتاب تاریخ بیهقی شایان توجه بسیار است بحث توالی داستان هاست که هنوز می تواند بعد از توضیحات محققانه خانم والدمن مورد کاوش قرار بگیرد.

در بهترین بخش از کتاب بیهقی که برجای مانده است یعنی داستان حسنک وزیر این توالی داستان ها و سرگذشت ها به چهار مورد می رسد که قابل تامل است.

در داستان افشین و بودلف که پیش از داستان حسنک آمده است این نتایج به دست می آید:

۱- خلیفه عباسی خود دستور قتل ابودلف را به افشین داده است.

۲- با یک دروغ مصلحتی به قیمت حفظ جان یکی از درباریان دستور خلیفه زیر پا نهاده می شود.

۳- افشین ایرانی به عنوان سگ نیم کافر و ناخویشتن شناس معرفی می شود و دو سال بعد هم در همان بغداد کشته می شود(اوج نفرت عرب از ایرانی)

اما در مقابل:

۱- حسنک با دستور فرضی و موهوم خلیفه عباسی اعدام می شود چون بیهقی می گوید دو پیک را به شکل پیک های بغداد ایستانیده بودند.

۲- درباریان از نفرت عرب از ایرانیان خبر داشتند و این اعدام ننگین را تن دادند.

۳- زیر سر خلیفه در بغداد دستور او را لغو می کنند اما مسعود غزنوی بی مسولانه شهر را ترک می کند و به شکار می رود تا نباشد و کسی از او وساطت کند.

۴- هیچ کدام از درباریان به خلاف داستان افشین حاضر به وساطت نمی شوند.

این فقط نمونه ای از این ابیتکار بیهقی در متوالی آوردن داستانهاست که باز هم در این زمینه می توان کار کرد.

بر اینها باید برخی کاوشهای تحقیقی دیگر را هم افزود از جمله شیوه بازداشت امیر محمد در سومین روز شراب نوشی اش پس از عید فطر یا ممنوع الملاقات بودن سلطان محمود در بیماری جانکاه سل که به مرگ او منجر شد و هزار نکته دیگر

امید است دانشجویان جوان و استادان فاضل همچنان با مرور این کتاب توفیق بهره مندی بیشتر و بهتر از آن را با هدف غنا بخشیدن به پژوهش های ادبی به دست آورند.
 
نویسنده : دکتر عبدالرضا مدرس زاده
منبع : سبزاندیشان کاشان