اخبار سبزوار پيام : اجتماعی

علی شریعتی؛ متفکری آزاد اندیش

بیست و نهم خرداد یادآور درگذشت علی شریعتی از برجسته ترین نویسندگان و متفکران ایران است، آموزگاری خردمند که با اندیشه سیاسی، دینی و قلم شیوای خود، به مبارزه علیه ظلم و استبداد زمان پرداخت و با خلق آثاری ماندگار و سخنرانی های پرشور آگاهی بخش مردم زمانه خویش شد.
 
«سخت است حرفت را نفهمند، سخت تر این است که حرفت را اشتباهی بفهمند...حالا می فهمم که خدا چه زجری می کشد. وقتی این همه آدم حرفش را نفهمیده اند که هیچ، اشتباهی هم فهمیده اند.» این سخنان علی شریعتی جامعه شناس، نویسنده، پژوهشگر ایرانی و مبارز ملی است. او که در طول زندگی ارزشمندش با دیدی ژرف به بررسی تاریخ ایران و جهان اسلام پرداخت و با بینشی خاص چگونگی حیات جامعه ی خود، ضعف های آن، نابسامانی ها و پریشانی ها را مشخص کرد و با شجاعتی کم نظیر کوشید تا مردم و به ویژه نسل جوان را از واقعیت های دردناک سرزمین خویش آگاه و جامعه را با اصالت های فرهنگ خود آشنا کند.

وی در دوم آذر 1312 هجری خورشیدی در روستای کاهک خراسان دیده به جهان گشود. او در دوره ی کودکی از آموزه های پدرش محمد تقی شریعتی بنیان گذار کانون نشر حقایق اسلام بهره برد.

این اندیشمند بزرگ پس از پشت سر گذاشتن دوران ابتدایی و دبیرستان، به استخدام اداره ی فرهنگ درآمد و با آموزش در دبستان کاتب پور و نوشتن چهار کتاب برای دوره ی ابتدایی، بر دانش و مهارت خویش بیش از پیش افزود.

وی در دوره ای زندگی می کرد که جریان نهضت ملی ایران به رهبری محمد مصدق در حال وقوع بود و او با آگاهی از شرایط سیاسی جامعه به این نهضت پیوست و در این زمینه با قلم شیوای خود نقش بسیار موثری را در مبارزه علیه سلطه و استعمار غرب ایفا کرد تا آن که فعالیت های بیدارگرانه اش سبب شد تا رژیم پهلوی او را به مدت هشت ماه بازداشت کند.

پس از آزادی از زندان علی شریعتی رشته ی ادبیات فارسی را برای ادامه ی تحصیل برگزید و با علاقه ی بسیار به پژوهش در زمینه های گوناگون پرداخت و حاصل اندوخته های خود را در ترجمه ی کتاب های ابوذر غفاری و نیایش نوشته ی الکسیس خ .کارل به کار برد.

این پژوهشگر پس از کسب مدرک کارشناسی با پذیرش در بورس تحصیلی برای مدتی از فعالیت های سیاسی کناره گیری کرد و برای افزودن به دانش خویش، راهی فرانسه شد و آموزش را در رشته ی ادبیات فارسی دانشگاه سوربن ادامه داد. او در آنجا شناخت علمی خود را در زمینه های گوناگونی چون جامعه شناسی، مبانی علم تاریخ، تاریخ و فرهنگ اسلامی و ... کامل کرد و از محضر استادانی بنام و متفکرانی آزاد اندیش بهره برد و قدرت اندیشه اش را تعالی بخشید.

وی پس از بازگشت به ایران به دلیل مخالفت با ظلم و استبداد حکومت وقت از طرف عوامل رژیم پهلوی دوباره بازداشت شد و پس از آزادی به خراسان رفت و در دانشگاه مشهد با سخنرانی پرشور؛ هیجانی در میان دانشجویان ایجاد کرد. او با حضور در حسینه ی ارشاد مرکز فرهنگی اسلامی توانست درباره ی موضوع های مختلف با مردم سخن بگوید و آن ها را نسبت به شرایط جامعه، دین و سیاست آگاه سازد.

اما این فعالیت ها سبب شد تا حکومت وقت تلاش های خستگی ناپذیر او را مانعی برای تحقق اهداف خویش بداند و بنابراین با عنوان عنصر نامطلوب به کار استادی و آموزشی اش در دانشگاه مشهد پایان دهد و پس از مدتی حسینیه ی ارشاد را تعطیل کند.

علی شریعتی از آن پس قلم شیوایش را برای نوشتن اثرهایی ماندگار به کار گرفت که اینک با خواندن آن ها، به تاثیرگذاری هریک از کلماتش می توان پی برد. پس از مدتی این جامعه شناس برجسته به وسیله ی عوامل رژیم پهلوی بازداشت شد و 18 ماه در سلولی کم نور و تنها به سربرد.

او هنگامی که از زندان رهایی یافت، تهران را به مقصد اروپا ترک کرد تا دوره ی جدیدی از زندگیش را در کنار همسر و فرزندانش سپری کند و آثار ارزنده ی بسیاری را خلق کند.

از علی شریعتی آثاری بسیاری به یادگار مانده که از آن جمله می توان به خودسازی انقلابی، ابوذر، بازگشت به خویشتن، شیعه، نیایش، ما و اقبال، تحلیلی از مناسک حج، تاریخ تمدن، هبوط در کویر، زن، روش شناخت اسلام، حسین وارث آدم، چه باید کرد، گفتگوهای تنهایی و... اشاره کرد. اما دیری نپایید که این مبارز سیاسی و پژوهشگر دینی در بیست و نهم خرداد 1356 هجری خورشیدی در لندن دیده از جهان فروبست و پیکر وی در کنار آرامگاه حضرت زینب(س) در دمشق به خاک سپرده شد.

**پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز درگذشت علی شریعتی با «احمد موثقی» استاد اندیشه ی سیاسی به گفت و گو پرداخته است.

احمد موثقی با بیان اینکه علی شریعتی انسان متعهد و دردآشنایی بود، گفت: وی در خانواده ای بزرگ و فرهیخته و در دوران سخت رژیم پهلوی به دنیا آمد. حضور او در محیط دانشگاه، ادامه ی تحصیل در فرانسه و تاثیرپذیری از رویدادهای سیاسی در ایران، همچون جریان نهضت ملی و شخصیتی مانند محمد مصدق سبب شد تا وی با رویکرد های تاریخی، جامعه شناختی و نوشتن اثرهایی تاثیرگذار، پاسخگوی دردهای جامعه و کشورش باشد.

او خط فکری و فعالیت های علی شریعتی را در قالب روشنفکری دینی دانست و خاطرنشان کرد: این خط فکری برگرفته از جریان مبارزه های سیدجمال الدین اسدآبادی، آیت الله طالقانی، محمد مصدق و ... است. او در این جریان فکری نگاهی انتقادی به سنت و مدرنیته دارد که در آن به انعکاس جنبه های منفی دنیای سرمایه داری می پردازد و با گرایش های دینی که داشت نقش مهمی را در تکوین انقلاب اسلامی ایفا کرد. آثار این پژوهشگر دینی بسیار گسترده است. او سخنرانی توانا و هنرمندی بزرگ بود که به افشاگری ماهیت رژیم پهلوی و مبارزه علیه آن پرداخت و در شرایطی که رژیم حاکم اجازه نمی داد تا عقلانیت رشد کند و ایده ها و نظرها به خوبی مطرح شود، علی شریعتی با پایبندی به آرمان هایش جریان فکری ای را ایجاد کرد که در ایران و جهان اسلام تاثیرگذار بود. این تاریخ شناس برجسته با افکار بسیار ارزشمند خود توانست نقش مهمی را در مخالفت با حکومت وقت، شکل گیری گفتمان مقاومت و پیروزی انقلاب اسلامی ایفا کند.

این استاد اندیشه ی سیاسی اثرهای علی شریعتی را در مخالفت با خرافه و توهمات، نقد سنت و مدرنیته و احیای مفاهیم دینی بسیار موثر دانست و بیان کرد: این جامعه شناس بزرگ را نباید بنیادگرا و علیه غرب دانست، انسانی که با نگاه ضد سرمایه داری و رویکرد جامعه شناسی به کشورش خدمت می کند، خود را در برابر جامعه و مشکلات مردم متعهد می داند؛ با توجه به اینکه در آن دوران افراد بسیاری بودند که در واقعیت های جامعه ی خود زندگی نمی کردند و تنها به شرایط شخصی خود می اندیشیدند؛ علی شریعتی، جلال آل احمد و ... بزرگمردانی بودند که تمامی تلاش خود را برای از میان بردن مشکل های اجتماع خویش به کار می گرفتند.

احمد موثقی در پایان سخنانش درباره ی جریان روشنفکری دینی گفت: این جریان همواره در افکار علی شریعتی در راه بهبود شرایط کشور وجود داشت. جریان روشنفکری با نقد سنت و مدرنیته به یک منطق درونی دست می یابد که اگر شرایط برای رشد آن فراهم باشد به مسیر کمال می رسد و در قالبی ملی با نگاهی جهانی، مشکلات کشور را از نظر فکری و نظری حل می کند که این پویایی فکری-فلسفی در از میان بردن مشکلات جوامع مسلمان و ایران موثر است. البته در آن هنگامه گروه های بسیاری به مخالفت با این جریان پرداختند و با سنگ اندازی در راه رشد این تفکر، مانع پیشرفت آن می شدند اما علی شریعتی هرگز تسلیم نشد و با اندیشه ی برقراری سنت و مدرنیته برای بهبود شرایط کشور کوشید و گروه های بسیاری از دانشجویان و مردم را تحت تاثیر اندیشه ی خود قرار داد.

از: فاطمه مهدوی(گروه اطلاع رسانی)
منبع : ایرنا

---