رسانه ظرفیتی درون دینی است

رسانه مفهومی فرا جغرافیایی است و پدر آن، همان خالق آن و خالق انسان است. پس رسانه را باید نهادی دینی دانست و با طراحی فضاهای مناسب، آن را به خدمت ارتقای دین و اخلاق در آورد.
 عباس محمدیان  دانشجوی دکترای علوم ارتباطات و رئیس سازمان بسیج رسانه خراسان رضوی در یادداشتی نوشت: رسانه یک ظرفیت است. یک ظرفیت ویژه و اثرگذار است که در گذر زمان تنوع یافته، گونه گون شده اما هیچ بدیلی برای آن یافت نشده است. این یعنی رسانه، ظرفیتی بی‌نظیر است که همپای حیات انسانی نشو و نما می‌کند. حتی می‌توان نشو و نمای حیات انسانی را بسته به ظرفیت رسانه‌ای آن دانست چنان که یکی از مولفه‌های مهم توسعه را هم میزان برخورداری از رسانه و اندازه گردش آزاد اطلاعات، شمرده‌اند.

اگر بخواهیم نسبت آن را با دین هم بسنجیم و از نگاه درون دینی بدان بنگریم آن را صاحب شانی بایسته خواهیم یافت حتی فراتر از این؛ برخی از اندیشمندان، قرآن را، آخرین کتاب الهی برای هدایت بشر را، "رسانه" خوانده اند. رسانه‌ای برای هدایت انسان و مگر رسانه ماموریتی جز این دارد؟.

رسانه با تولید و انتقال پیام، انسان را از بی‌خبری وامی‌رهاند و در تعریف امروزین رسانه هم آگاهی بخشی از مولفه‌های برجسته آن است که بسته به حوزه نفوذ و جغرافیای خویش، نقش آفرین می‌شود اما قرآن رسانه‌ای است ماندگار، برای همه زمان و همه زمین. حتی می‌توان آن را رسانه‌ای فراتر از زمین و زمان دانست چه از دیگر دنیاها، از بهشت و دوزخ هم با خبرمان می‌کند و روزهای نیامده را چنان روایت می‌کند که مخاطب خود را در بطن حوادث آن می‌بیند. نسبت به بایستگی‌های انسانی چنان پیام تولید می‌کند که زیستن بر مدار آن بهشت را به زمین می‌آورد.

در بازخوانی سخنان حجت الاسلام محمد علی میرزایی، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) العالمیه که در نشستی علمی، به ارائه مقاله «درآمدی بر مقاومت رسانه‌ای در قرآن کریم» پرداخت، با نگاهی متفاوت مواجه هستیم که قرآن را به مثابه رسانه تحلیل می‌کند.

وی در بخشی از سخنانش ما را با دو نگاه تامل برانگیز مواجه می‌کند به این شرح که؛ در نقل قول آقای شوشتری از رهبر معظم انقلاب بیان شد که اگر ایشان رهبر نمی‌شدند، مسئول فضای مجازی می‌شدند.

بنده یک مطلبی را از یکی از پاپ‌ها خواندم که اگر مسیح امروز می‌آمد، در قالب کارکرد رسانه‌چی می‌آمد. وقتی شما به قرآن کریم نگاه می‌کنید می‌بینید اساساً قرآن کتاب رسانه است، با همه مقیاس‌ها و سطوح مفهوم رسانه. خود قرآن کریم کامل‌ترین رسانه است؛ یعنی شاخص‌های رسانایی قرآن کریم حیرت‌انگیز است. به نظر می‌رسد اعجاز بیانی قرآن را باید با عنوان اعجاز رسانه‌ای قرآن خطاب کرد. قرآن در ابعاد رسانه و مدل پیام‌رسانی اعجاز رسانه‌ای است.

هدف عالی رسانه چیست؟ رساندن پیام یا ایجاد بهترین مدل تعاملی. در قرآن کریم شما در هر دو معنا به عالی‌ترین سطوح توفیق می‌رسید." باری، قرآن ماندگار ترین رسانه‌ای است که بشر تجربه کرده است و البته کاربردی ترین نیز هم. هر آیه از آن یک گزاره خبری و رسانه‌ای است با کارکردهای مشخص.

میرزایی در ادامه یک مثال می‌زند که می توان در قالب ارائه مدل هم بدان توجه داشت؛ "آیه ۶۳ سوره انفال می‌فرماید: «وَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ لَوْ أَنْفَقْتَ مَا فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا مَا أَلَّفْتَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ وَلَکِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَیْنَهُمْ إِنَّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٌ» شما فکر می‌کنید این «تألیف قلوب» تکنیک ندارد؟ قابل تبیین رسانه‌ای و فنی نیست؟ اصلاً خداوند در قرآن کریم هر خبری می‌دهد، مابازای عقلانی و قابلیت انسانی‌شدگی خودش را دارد."

فکر می‌کنم با خوانشی نو از آیات می‌توانیم وجوه برجسته رسانه‌ای آن را درک کنیم و با این دریافت تازه، به این نگاه خواهیم رسید که رسانه، نه تنها علمی غربی نیست- هرچند مظاهر امروزین آن زاده غرب است- بلکه رسانه مفهومی فراجغرافیایی است و پدر آن، همان خالق آن و خالق انسان است. پس رسانه را باید نهادی دینی دانست و با طراحی فضاهای مناسب، آن را به خدمت ارتقای دین و اخلاق در آورد.

---