گزارش سبزوار پيام

بررسی ظرفیتها و چالشهای گردشگری سبزوار

 سبزوار از شهرهای تاریخی و بزرگ خراسان رضوی واقع در غرب این استان با 900 اثر تاریخی و فرهنگی، شش موزه، جاذبه های طبیعت کوهستانی و کویری، بقاع متبرکه و تولید 15 نوع صنایع دستی و سنتی ظرفیتی قابل اعتنا در عرصه گردشگری دارد.
با این وجود به اعتقاد بیشتر مسئولان، این شهرستان وضعیت مناسبی در جذب مسافر و گردشگر ندارد که دلیل عمده آن ناشناخته ماندن ظرفیتهای گردشگری سبزوار برای مسافران و گردشگران است .
این شهر از نخستین شهرهای شیعی ایران و خاستگاه قیام سربداران است و مفاخر و مشاهیر بزرگی همچون بیهقی، خواجه نظام الملک، کاشفی، حاج ملا هادی سبزواری، عبدالاعلی سبزواری و دکتر علی شریعتی را در دامن خود پرورانده ولی این امور برای بسیاری از مردم هنوز آنچنانکه باید شناخته شده نیست لذا سالانه میلیونها مسافر و زائر مشهدالرضا بدون توقف در سبزوار از این شهر تاریخی عبور کرده و به سمت مشهد می روند.
مجموعه تاریخی باشتین، روستاهای تاریخی مزینان و زعفرانیه، مساجد پامنار و جامع، آتشکده آذر برزین مهر، مناره تاریخی خسروجرد، آرامگاههای حاج ملاهادی سبزواری و کاشفی، مصلای تاریخی، کاروانسراهای بین راهی در حاشیه جاده قدیم ابریشم و تفرجگاههای بید، دلبر، ششتمد، مناطق پناهگاه حیات وحش شیر احمد و پروند بخشی از مکانهای دیدنی و ناشناخته این دیار برای مردم و مسافران هستند.
معرفی در خور جاذبه های گردشگری و طبیعی و آثار تاریخی سبزوار می تواند این خطه را تبدیل به نخستین ایستگاه گردشگری و جذب توریست در ورودی خراسان در مسیر مسافران و زائران بارگاه منور حضرت رضا(ع) کند.
مسئولان و فعالان گردشگری ناشناخته بودن جاذبه های گردشگری در ابعاد مختلف تاریخی، مذهبی، فرهنگی، طبیعی و علمی، نداشتن برند و راهبرد و نیز معبر بودن سبزوار را از دلایل اصلی عدم جذب مسافر و گردشگر در این شهرستان می دانند.
به منظور بررسی ظرفیتها و چالشهای گردشگری در غرب خراسان رضوی دفتر خبرگزاری جمهوری اسلامی در سبزوار میزگردی با حضور حسن پارسی پور معاون برنامه ریزی فرمانداری، محمودرضا سلیمانی رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، ابوالقاسم امیر احمدی رئیس دانشگاه پیام نور سبزوار، بهرام سیاووش پور استاد دانشگاه و عضو انجمن میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، مسعود پسندیده رئیس کمیسیون گردشگری شورای اسلامی سبزوار و محمد نوبخت علیزاده عضو و بازرس اتحادیه هتل داران خراسان رضوی برگزار کرد.

* تغییر نگاه مسئولان در حوزه گردشگری ضروری است
رئیس کمیسیون گردشگری و عضو شورای اسلامی شهر سبزوار در میزگرد ایرنا گفت: این شهرستان به رغم برخورداری از زمینه گردشگری تاریخی و زیرساختهای لازم هنوز پیشرفتی در این حوزه نداشته است.
مسعود پسندیده افزود: نگرش مسئولان باید به موضوع گردشگری تغییر کند تا توجه بیشتری به موضوع اقتصاد گردشگری در این شهرستان صورت گیرد.
وی ادامه داد: برخی مسئولان به خوبی با اهمیت بناهای تاریخی آشنا نیستند، برای مثال مناره خسروگرد سبزوار همزمان با تخت جمشید در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و یا مدرسه فخریه قدیمترین مدرسه علمیه فعال ایران در دوران خود بوده اما امروز کمتر کسی از این موارد آگاهی دارد.
عضو شورای اسلامی شهر سبزوار ناآگاهی عمومی را مشکل مهم حوزه گردشگری این شهرستان ذکر و بیان کرد: باید اهمیت اقتصاد گردشگری را به مردم نشان داد و با برنامه ریزی به سمتی رفت که مردم در امر گردشگری دخیل شوند.
وی به مقبره امامزاده شملق در حوالی روستای کوهستانی ساروق شهرستان داورزن در غرب خراسان اشاره و بیان کرد: مردم روستای ساروق بخاطر ارائه خدمات ایاب و ذهاب به زائران این امامزاده در آمد خوبی را کسب می کنند و همین عامل سبب اشتغال برای جوانان شده و مردم این روستا طعم صنعت گردشگری را چشیده اند.
پسندیده گفت: معضل دیگر گردشگری سبزوار عدم مطالبه گری است، مناره تاریخی مسجد افتخاری شهر سبزوار با 70 سال قدمت چندی پیش شهر شد اما صدای هیچکس در نیامد.

* بهترین زمینه گردشگری سبزوار کویرگردی و بیابان
عضو هیات علمی و رئیس دانشگاه پیام نور سبزوار نیز در میزگرد ایرنا گفت: سبزوار به لحاظ جغرافیا، اقلیم، آب و هوا، جاذبه های تاریخی و طبیعی از تنوع خوبی برخوردار است.
دکتر ابوالقاسم امیراحمدی افزود: در شهرستان سبزوار ظرفیت بزرگی به نام بیابان وجود دارد، به لحاظ عوارض ژﺋﻮﻓﻴﺰﻳکی بیابان و کویر برای گردشگران بسیار زیبا است اما این نوع گردشگری در شهرستان مورد بی مهری و بی توجهی قرار گرفته است.
این دکترای جغرافیای طبیعی با اشاره به کویر مصر در خور و بیابانک استان اصفهان ادامه داد: افراد زیادی برای بازدید از آن منطقه به اصفهان سفر می کنند و این درحالی است که در همین سبزوارمنطقه ای مانند کویر رضا آباد، کلاته میرعلی و پشت عباس با وضعیتی مشابه در فاصله نزدیک جاده اصلی تهران - مشهد وجود دارد که به لحاظ ژئوفیزیکی بی نظیر و ناشناخته است لذا باید به مسافران و گردشگران شناسانده شود.

* لزوم برگزاری همایشهای گردشگری در سبزوار
رئیس دانشگاه پیام نور سبزوار در ادامه گفت: پژوهشهای زیادی در حوزه گردشگری سبزوار صورت گرفته است اما با این حال هنوز همایشی با موضوع گردشگری و بررسی نقاط قوت و ضعف این حوزه برپا نشده است.
وی استقرار چند ایستگاه گردشگری برای معرفی ظرفیتهای این حوزه را اقدامی خوب توصبف و بیان کرد: در سبزوار هیچ آژانس یا موسسه ای پیدا نمی شود که این شهر را به عنوان مقصد گردشگری به مسافران معرفی کند.
دکتر امیراحمدی افزود: اگر گردشگری در سبزوار رونق یابد زیرساختهای آن خود به خود فراهم می شود لذا باید در زمینه شناساندن ظرفیتهای گردشگری تلاش کرد.
وی همچنین با تاکید بر لزوم حفظ کالبد مناطق روستایی و تاریخی ادامه داد: نباید طوری عمل کرد تا در مناطق روستایی که از غنای تاریخی زیادی برخوردار است به سمت ساخت هتلهای مدرن رفت بلکه می بایست از ظرفیت خانه های قدیمی روستاها برای اسکان و ارائه خدمات به گردشگران استفاه کرد.

* ضرورت ایجاد انگیزه برای گردشگران به منظور توقف در سبزوار
رئیس دانشکده معماری دانشگاه حکیم سبزواری نیز در میزگرد ایرنا گفت: گردشگر برای ورود به یک مکان انگیزه می خواهد.
دکتر بهرام سیاووش پور افزود: طبیعت گردی، توجه به ظرفیتهای فرهنگی و هنری، فراهم بودن امکانات گردشگری سلامت و وجود بقاع متبرکه بخشی از ظرفیتهای سبزوار است.
وی ادامه داد: متاسفانه فضای زنده شهری سبزوار از دست رفته و بلندمرتبه سازیهایی صورت گرفته که سبب شده بافت تاریخی و فرهنگی این شهر در فضای مدرن گم شود.
عضو انجمن میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سبزوار گفت: امروز فضای کافی برای زندگی گردشگری در این شهرستان وجود ندارد بنابراین گردشگر وقتی در فضای شهری قرار می گیرد و با وضعیت کنونی مواجه می شود انگیزه خود را از دست می دهد.
وی افزود: یک گردشگر فرهنگی و تاریخی باید بتواند در خیابانهای شهر قدم بزند، چای بنوشد، با مردم تعامل داشته باشد، صحبت کند و فضای زندگی در شهر را بر اساس نمادهای تاریخی آن ببیند.
دکتر سیاووش پور ادامه داد: مردم بهترین قشر برای توسعه گردشگری و شناساندن میراث فرهنگی و تاریخی هستند لذا انتظار دارند مسئولان ذیربط نقش تسهیل کننده در این زمینه داشته و برای توسعه گردشگری و کسب درآمد مردم تلاش بیشتری کنند.
وی گفت: بخشی از رونق گردشگری یک منطقه به میزان هتلها و فضاهای اسکان و اقامت برای گردشگر مرتبط است، بخشی از این موضوع نیز به توسعه بازارچه های سوغات و صنایع دستی وابسته بوده که باید شهرداری در این زمینه ورود جدی داشته باشد.
شهردار سابق سبزوار افزود: وجود میهمانسراهای ادارات نیز آسیب بزرگی برای رونق هتلداری در شهرستانها است، مسئولان ادارات و دانشگاهها باید مسافران و میهمانان اداری خود را به جای اقامت در میهمانسراهای دولتی روانه هتلها و مهمانپذیرهای شهر کنند تا بتوان از این طریق نیز از بخش هتلداری و رونق صنعت گردشگری حمایت کرد.

* افزایش اقامت گردشگران نیازمند برنامه است
عضو و بازرس اتحادیه هتلداران خراسان رضوی نیز در میزگرد ایرنا در سبزوار گفت: افزایش اقامت گردشگران در سبزوار نیازمند برنامه کوتاه مدت و بلند مدت است.
محمد نوبخت علیزاده سبزواری افزود: برنامه راهبردی جدی برای افزایش اقامت گردشگران در این شهرستان وجود ندارد و همین سبب شده تا گردشگر مدت کمی را در سبزوار بماند که برای اقتصاد هتلداری یک آسیب جدی است.
وی ادامه داد: تعریف این برنامه راهبرد نیازمند تعامل بخشهای دولتی، خصوصی و دفاتر جهانگردی است.
عضو و بازرس اتحادیه هتلداران خراسان رضوی گفت: بخش زیادی از رستورانهای بین راهی، مهانپذیرها و مسافرخانه های داخل شهر سبزوار تعطیل شده اند لذا معرفی و احیا ظرفیتهای گردشگری نیاز جدی به همراهی و کمک شهرداری دارد.
وی افزود: شهرداری می تواند با اختصاص بخشی از بودجه خود در راستای معرفی شهرستان گام خوبی در حوزه اشتغالزایی و درآمد صنعت گردشگری بردارد چون این اقدام منجر به رونق بخشی از درآمد هتلها و اقامتگاهها، توسعه بازارچه های سوغات و صنایع دستی می شود.
عضو و بازرس اتحادیه هتلداران خراسان رضوی ادامه داد: گردشگری و اقتصاد حاصل از آن زمانی رونق می گیرد که بتوان گردشگران را به سمت شهرستان سوق داد.
وی گفت: برخی دیدگاهها از پیش در میان شماری از مسافران در زمینه کیفیت غذا و خدمات مهمانپذیرها، هتلها و رستورانهای بین راهی ایجاد شده اما امروز نوع مدیریت در این مکانها سبب شده تا خدمات خوب و باکیفیتی به مردم ارائه شود که همین عامل نیز به عنوان یک زیر ساخت مهم گردشگری محسوب می شود.

* شورا و شهرداری برای گردشگری هزینه کنند
عضو شورای اسلامی شهر سبزوار در ادامه میزگرد ایرنا گفت: طی سال 94 حدود شش درصد از بودجه شورای این شهر به میزان 30 میلیارد ریال به بخش گردشگری اختصاص داده شد و این میزان در سال 1395 به 45 میلیارد ریال افزایش یافت.
پسندیده افزود: شهرداری باید به سمت ایجاد اداره گردشگری برود لذا یکی از برنامه های شورای شهر سبزوار در حوزه میراث فرهنگی و رونق گردشگری ایجاد بازارچه صنایع دستی و ایستگاه اطلاع رسانی گردشگری است.
وی ادامه داد: یکی از مشکلات ما در حوزه معرفی میراث فرهنگی سبزوار برای برخی از بناهای باارزش، نبود حتی یک تابلوی معرفی و راهنما است.
عضو شورای اسلامی شهر سبزوار گفت: توسعه صنعت گردشگری نیازمند برداشتن یک گام در حوزه هتلداری و یک گام در حوزه مدیریت بودجه است.
وی در مورد حفظ و احیا آثار تاریخی نیز اظهار کرد: دانشکده هایی مانند معماری و یا تاریخ به سمت خرید خانه های تاریخی بروند و کلاسهای درس خود را در آن مکانها برپا کنند تا دانشجو از نزدیک با این حوزه ها آشنا شود.
پسندیده افزود: شهرداری به عنوان نهادی که می تواند در همه امور دخالتی داشته باشد می تواند با خرید خانه های تاریخی و حفظ هویت آنها با تغییر کاربری به سمت اشتغالزایی در این حوزه برود.
وی رونق گیری اقتصاد گردشگری را سبب ایجاد اشتغال ذکر و بیان کرد: اگر در حوزه گردشگری اقدامی علمی صورت گیرد قطعا شاهد رونق اشتغال، هتلداری، رستورانداری و بسیاری شغل های دیگر خواهیم بود.

* کهن شهر سبزوار هنوز برای مردم و گردشگران ناشناخته است
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سبزوار نیز در میزگرد ایرنا گفت: پس از دو دهه تحقیق و مطالعه در مورد گردشگری سبزوار به طرحی تحت عنوان 'شش مکان و 60 رویداد' برای معرفی این شهرستان رسیدیم لذا آن را تنها راه برون رفت از معضل گردشگری سبزوار می دانیم.
محمودرضا سلیمانی اداره میراث فرهنگ را به لحاظ بودجه در تنگنا توصیف و بیان کرد: 'طرح شش مکان و 60 رویداد' با همکاری انجمن میراث فرهنگی، فرمانداریها، بخشداریها و دهیاریهای شهرستانهای سبزوار و داورزن اجرایی می شود.
وی هدف از این طرح را تبدیل سبزوار از گذر به مقصد دانست و افزود: برای نخستین بار در این مکانها آداب و رسوم، فرهنگ، صنایع دستی و بناهای تاریخی هر منطقه به مسافران و گردشگران نوروزی معرفی خواهد شد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سبزوار ادامه داد: این شهر با معضل معبر و گذر در گردشگری نیز مواجه است، به رغم اینکه سبزوار در مسیر تهران - مشهد واقع است نتوانسته ایم تاکنون زمینه جذب مسافران را در این شهرستان فراهم کنیم.
وی گفت: اخیرا با حدود 100 متخصص در حوزه گردشگری برای برگزاری تورهای کویرنوردی در سبزوار مذاکراتی انجام شده اما متاسفانه برخی از آنها حتی نام سبزوار را نشینده بودند که برای ما بسیار تعجب آور بود.
سلیمانی افزود: برنامه ریزی زیادی برای معرفی سبزوار صورت گرفته چون باید دروازه شهر به روی گردشگران باز شود لذا در نخستین گام اقدام به دعوت از مدیران آژانسهای مسافرتی و جهانگردی مستقر در شهرستان کردیم تا زمینه برای برگزاری تورهای مسافرتی و گردشگری سبزوار فراهم شود.
وی همچنین با اشاره به اهمیت نقش و مشارکت مردم در رونق صنعت گردشگری ادامه داد: هر طرح و موضوعی که پیرامون موضوع گردشگری از طرف دولت ارائه شده ناموفق بوده و به سرانجام نرسیده اما زمانی توانسته ایم طرحی را به سرانجام برسانیم که در آن خواسته مردمی وجود داشته است.

* تدوین طرح جامع گردشگری سبزوار
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سبزوار گفت: این شهرستان فاقد طرح گردشگری است لذا همه تمرکز ما در سال جاری بر تدوین نقشه و طرح جامع گردشگری سبزوار بود که این طرح آماده و به اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی ارسال شده است.
وی افزود: امیدواریم امسال به عنوان یکی از مصوبات طرح جامع گردشگری سبزوار شاهد اجرای 'طرح شش مکان و 60 رویداد' باشیم که برای اجرای این طرح نیازمند همراهی فرمانداری و سایر نهاد ها هستیم.

* احیا جاده ابریشم از مسیر سبزوار در دستور کار است
سلیمانی همچنین با اشاره به پیگیریها برای احیا جاده ابریشم از مسیر سبزوار گفت: این طرح در سفر اخیر معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به سبزوار مورد بررسی و در دستور کار قرار گرفت و برای پایگاه پشته باستانی دامغانیها نیز اقداماتی انجام شده است.
وی افزود: هم اینک دو هتل، دو مهمانپذیر، 13 دفتر و شرکت خدمات مسافرتی و جهانگردی و 13 واحد پذیرایی بین راهی در سبزوار فعالیت دارند که باید حمایت شوند.

* نبود طرح راهبردی مهمترین مانع رونق گردشگری
معاون مالی و برنامه ریزی فرمانداری سبزوار هم در میزگرد ایرنا با اشاره به بی رونقی صنعت گردشگری در این شهرستان گفت: باید میزبان خوبی برای مسافران و گردشگران باشیم و بستر مناسبی برای آنان فراهم کنیم.
حسن پارسی پور افزود: در حوزه گردشگری رفتار، ظاهر، لحن، سخن افراد و فرهنگ عامه مردم منطقه درگیر کار می شود، نخستین چالش در زمینه گردشگری نبود راهبردی قوی و آشنا نبودن برخی مدیران با حوزه های مهم این صنعت است.
وی ادامه داد: در گام نخست باید ابتدا به سمت تدوین یک راهبرد مناسب رفت زیرا نیازمند برنامه کوتاه مدت هستیم که بتوانیم به سرعت وارد حوزه گردشگری شویم و مدیران را برای ایجاد یک انقلاب در این زمینه آماده کنیم و سپس به سمت اجرای طرحهای بلند مدت حرکت نماییم.
معاون فرماندار سبزوار گفت: برای تدوین راهبردی طرح جامع گردشگری باید یک کارگروه تشکیل شود تا با استفاده از ظرفیتهای دانشگاهها بتوان یک برنامه اجرایی خوب مدون در اختیار داشت.
وی افزود: وقتی کمیته های این کارگروه در کنار هم صحبت از گردشگری کنند این فضا ظرفیتی ایجاد می کند که سه سال دیگر بحث گردشگری موضوع روز مردم سبزوار می شود.
پارسی پور ادامه داد: آشنایی مدیران با اهمیت موضوع گردشگری یک شرط اساسی و برگزاری همایشهای گردشگری، تورهای رایگان و کاهش هزینه های تمام شده برای گردشگر از سایر موارد در بحث رونق این حوزه است.

* لزوم با برجسته کردن برندها
معاون فرماندار سبزوار همچنین گفت: تاکنون بر روی هیچ نشان و برندی در این خطه کار نشده و این در خالی است که نشانه ها و برندهایی داریم که مخصوص سبزوار هستند بنابراین باید برند سازی کرد تا با برجسته نمودن برند های ویژه سبزوار صنعت گردشگری این شهرستان متحول می شود.
وی افزود: به عنوان مثال مشاهیر این شهرستان نظیر بیهقی، دولت آبادی، شریعتی و نیز روز سربداران برندهایی خاص هستند که بایستی به آنها توجه کرد.
پارسی پور ادامه داد: هر سال می توان همایش سربداران و روز سربداران را در مکانهای خاص این حکومت مانند مسجدجامع، مصلای تاریخی و قلعه تاریخی باشتین برگزار کرد و همین موضوع بهانه ای برای آشنایی گردشگران با این مکانها می شود.
وی گفت: محله تاریخی کوی گلستان سبزوار نیز یک موزه زنده اجتماعی است که می تواند به عنوان یک برند برای نجات گردشگری این خطه مورد نظر باشد.
معاون فرماندار سبزوار افزود: سالانه 20 میلیون گردشگر و زائر از این منطقه عبور می کنند بنابراین باید با هدفگذاری زمینه توقف بخش زیادی از مسافران و گردشگران را در شهرستان فراهم کرد.

* تحول در گردشگری نیازمند بخش خصوصی است
معاون مالی و برنامه ریزی فرمانداری سبزوار همچنین با اشاره به اهمیت مشارکت بخش خصوصی در صنعت گردشگری گفت: یکی از موانع ورود بخش خصوصی بی اعتمادی سرمایه گذران است که باید این مشکل بر طرف شود.
وی افزود: با اعتمادسازی برای بخش خصوصی می توان زمینه همکاری خوبی را برای ورود آنان به حوزه گردشگری ایجاد کرد، باید بخش خصوصی وارد صحنه شود تا شاهد توسعه در صنعت گردشگری بود.

* سند توسعه سبزوار و به گردشگری
پارسی پور در ادامه با اشاره به جایگاه صنعت گردشگری سبزوار در سند توسعه شهرستان گفت: یک چشم انداز در سند توسعه طراحی شده که سبزوار یک شهر رقابت پذیر در صنعت، معدن و گردشگری شود.
وی افزود: متاسفانه در سطح استانی، سبزوار در زمینه گردشگری بسیار ضعیف دیده شده بود لذا و در سند توسعه شهرستان سعی شد این موضوع را برجسته شود چنانکه در گردشگری سلامت موضوع تبدیل سبزوار به دهکده سلامت تعریف شده است./ایرنا

---