گزارش سبزوار پيام

کاروانسرای جهانی "مهر" آغوش گشوده به روی گردشگران

 کاروانسرای تاریخی روستای "مهر" در شهرستان "داورزن" خراسان رضوی که در مسیر جاده تاریخی ابریشم و مجاورت شاهراه تهران - مشهد در حدفاصل سبزوار - شاهرود واقع شده، یکی از زیباترین کاروانسراهای بین‌راهی حاشیه کویر است که ثبت جهانی آن می‌تواند سرآغازی نویدبخش بررای بازگشت رونق گذشته به این خطه باشد.

شهرستان‌های سبزوار و داورزن مجموعا دارای ۱۶ کاروانسرای درون‌ و برون‌شهری هستند که عمده این کاروانسراها به سبب قرار گرفتن در مسیر جاده تاریخی ابریشم، در ادوار مختلف تاریخی و با توجه به نیاز این گذرگاه پرتردد برای اسکان مسافران و بازرگانان ساخته شده است که در آخرین مرحله ثبت آثار تاریخی در شهریور امسال سه باب از این کاروانسراها در غرب استان خراسان رضوی در فهرست جهانی به ثبت رسید.

ثبت ۵۴ کاروانسرای تاریخی ایران در فهرست جهانی یونسکو رویداد فرهنگی و تاریخی خوشایندی بود که بیانگر جایگاه کهن تمدنی این سرزمین و غنای فرهنگی آن است که در فهرست این بناهای ثبت شده نام سه کاروانسرای "مهر، مزینان و زعفرانیه" در حوزه غرب خراسان رضوی به چشم می‌خورد که این دستاورد می تواند تحولی شگرف به لحاظ صنعت گردشگری فراهم سازد.

هفت کاروانسرای خراسان رضوی در فهرست میراث جهانی ثبت شد

مکان‌هایی که امروز نیز برای استراحت و توقف مسافران کاربرد مناسبی دارند

کاروانسراها در گذشته پناهگاهی برای امنیت و استراحت کاروانیان محسوب می شدند و وجود آنها بیانگر فرهنگ مهمان نوازی ایرانیان بوده است که در راستای تامین امنیت و رونق تجارت و اقتصاد در مسیر جاده ها و داخل شهرها برای آسایش کاروان و کاروانیان ساخته شده بودند.

با توجه به اینکه امروزه عمده سفرها از طریق راههای زمینی است و موقعیت خوب کاروانسراها که عمدتا در مسیر جاده های اصلی ارتباطی قرار دارند، همچنان فرصت خوبی وجود دارد تا با اندکی تغییر کاربری همچون گذشته رونق یافته و با معماری چشم نوازی که دارند مکان خوبی برای استراحت و توقف مسافران فراهم شود که قرار گرفتن برخی از این بناها در فهرست ثبت جهانی این روند را تسریع می بخشد.

کاروانسرای مهر با معماری منحصر به فرد در مسیر سبزوار - شاهرود

قدمت کاروانسرای مهر مربوط به دوران قاجاریه است که در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و مصالح آن آجر، ملات گل و گچ و تزیینات آن به‌ صورت آجری نیم دایره است و دارای هشتی، حیاط مرکزی، اصطبل‌ های شرقی و غربی و یک محل به عنوان شاه‌ نشین است.

طرح و پلان این کاروانسرا به صورت مستطیلی شکل و از نوع چهار ایوانی و به صورت حیاط مرکزی ساخته شده است و ۲۸ عدد اتاق آن در اطراف حیاط چیده شده است.

راهروی اتاق های این کاروانسرا را به یکدیگر متصل می کند که بسیار زیبا و به صورت هشت ضلعی است و ۲ اتاق مستطیل شکل به ‌طور قرینه در دوطرف آن قرار دارد. ایوان های این بنا در چهار طرف آن قرار دارد که ایوان‌های شرقی و غربی آن بزرگ تر از ۲ ایوان دیگر است و در پشت آنها اتاق‌های دیگری دیده می‌شود و نیز دارای ۲ اصطبل سراسری در این مکان است و در زیر ایوان شمالی کاروانسرا نیز یک آب انبار قرار دارد.

روبه روی دروازه ورودی آن، شاه نشین زیبای کاروانسرا واقع شده است که از یک ایوان و یک حیاط هشت ضلعی با اتاق های متعدد مربع و مستطیل شکل ساخته شده است. تاق ها و قوس هایی که در سرتاسر سازه وجود دارند به صورت جناقی و هلالی هستند که از تزیینات آن به حساب می آیند.

نجات رباط تاریخی مهر داورزن نیازمند تغییر کاربری آن است

کاروانسرای مهر، دروازه ورود گردشگران به شهرستان داورزن

شهرستان داورزن با بهره مندی از آثار تاریخی و طبیعی فراوان، واقع شدن در مسیر جاده تاریخی ابریشم و جاده اصلی تهران - مشهد و عبور سالانه بیش از ۲۵ میلیون مسافر و زائر بارگاه مطهر حضرت امام رضا (ع) شرایط مناسبی برای جذب گردشگر دارد.

رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سبزوار گفت: شهرستان داورزن جاذبه های تاریخی و طبیعی فراوانی دارد که عمده آنها برای گردشگران و مسافران ناشناخته است لذا ثبت جهانی ۲ کاروانسرای مهر و مزینان در این شهرستان، نقطه عطفی برای رونق گردشگری این منطقه محسوب می شود.

حسنعلی حبیب پور افزود: کاروانسرای مهر در مسیر جاده اصلی تهران- مشهد و محل رفت و آمد سالانه میلیون ها زائر و مسافر قرار دارد، لذا با ثبت جهانی این بنای تاریخی، می توان آنرا به یک پایگاه اطلاع رسانی و دروازه ورود گردشگران به این خطه تبدیل کرد.

توسعه اقتصادی جوامع محلی دستاورد ثبت جهانی کاروانسرای مهر

رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سبزوار گفت: ثبت جهانی آثار تاریخی از جمله کاروانسرای مهر، موجب رونق گردشگری و توسعه اقتصادی بیشتر این منطقه خواهد شد.

حبیب پور با اشاره به عواید و فواید ثبت آثار در میراث جهانی یونسکو، افزود: برجسته و شاخص شدن اثر و مورد توجه قرار گرفتن آن نزد گردشگران ایرانی و خارجی، می تواند این خطه را به عنوان مقصد گردشگری غرب استان خراسان رضوی ارتقا دهد.

وی تصریح کرد: در کنار فراهم شدن شرایط صیانت، مرمت و نگهداری این آثار و تخصیص اعتبارات مستقل برای هر اثر تاریخی ثبت شده در فهرست آثار جهانی، کنترل و نظارت بر آثار ثبتی جهانی یونسکو توسط نمایندگان این نهاد، برخی دیگر از این دستاوردها محسوب می شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی بیان کرد: ثبت جهانی کارونسراهای تاریخی ایران و خراسان رضوی در قالب پرونده واحد در میراث جهانی یونسکو، سبب معرفی این آثار و افزایش شناخت جهانیان از فرهنگ و تاریخ ایران و خراسان می‌شود.

سیدجواد موسوی تاکید کرد: خراسان رضوی ظرفیت بالایی در زمینه تاریخ و میراث فرهنگی دارد که ثبت جهانی این آثار می تواند در جذب گردشگران خارجی بسیار موثر باشد.

آسیاب های آبی و بادی، کاروانسراهای تاریخی بین‌راهی، مساجد تاریخی، یخدانهای قدیمی، آتشکده آذربرزین مهر، روستاهای تاریخی مزینان و باشتین، مناطق ییلاقی و آبشارهای منطقه بفره و کویر برخی از آثار جذاب تاریخی و طبیعی داورزن هستند.

داورزن ۱۵۰ اثر تاریخی، طبیعی و معنوی دارد که ۶۸ اثر از این تعداد در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

شهرستان ۲۱ هزار نفری داورزن در ۳۱۰ کیلومتری غرب مشهد قرار دارد.

---