آداب و رسوم مردم دیار سربداران در بلندترین شب سال
شب یلدا از کهن ترین میراث ایرانیان است که ریشه در تاریخ سرزمین پارس ها داشته و از سالیان بسیار دور از سوی مردم ایران و بسیاری از کشورهای دیگر گرامی داشته می شود.در هزاره های گذشته ایرانیان دریافته بودند که از آغاز دی ماه روزها به تدریج بلندتر و شب ها کوتاه تر می شود و خورشید هر روز بیشتر در آسمان می ماند.
از این رو پایان آخرین شب پاییز (بلندترین شب سال) و سپیده دم نخستین روز زمستان (هنگام برآمدن ˈنخستین پرتوهای خورشید تابانˈ که ˈمهرˈ نامیده می شد) را به عنوان لحظه زایش مهر جشن می گرفتند.
در اصطلاح قدیم، شب اول زمستان را شب چله می گویند مردم، زمستان را در حقیقت دو ماه یا دو بخش می دانند که 40روز اول را چله بزرگ و 40 روز آخر را که مصادف با جشن سده است، چله کوچک می نامند.
شب یلدا شبی بلند است که خانواده ها در منزل و یا خانه بزرگتری تحت عنوان باکلو (بابابزرگ ) بی بی کلو (مادربزرگ ) جمع می شوند تنقلات ، میوه ها و غذاهایی تهیه و آن شب را تا سپیده صبح به گفت و گو از گذشته ها و نقل داستان ها ، متل ها و چیستان ها می پردازند.
یک محقق و پژوهشگر آداب و رسوم شهرستان سبزوار در خصوص آداب و رسوم مردم این شهرستان در شب یلدا در گفت و گو با ایرنا گفت : این شب در اعماق تاریخ ، فرهنگ این سرزمین داشته و دارد که البته در طول سال های گذشته تغییراتی یافته و چیزهایی به آن افزوده و یا از آن رسوم کسر شده است .
عبدالحسین کارگری افزود: در این شب دختران ، زنان و مردان بطور جداگانه چند سنگ کوچک و بزرگ به وزن تقریبی نیم کیلو و کمتر داخل مجمعه (سینی بزرگ ) برای شکستن بادام ، گردو و دانه های زردآلو تفت داده شده، می گذارند و با شکستن آنها به خوردن این تنقلات مشغول می شوند.
وی اظهارداشت : داستان ها ، متل ها ، چیستان ها و فال گرفتن ها و تعریف خاطرات گذشته از مادربزرگ و پدربزرگ و نوشیدن چای از دیگر رسوم این شب است .
عضو شورای اسلامی سبزوار اظهار داشت : زیباترین چهره مراسمی که در شب یلدا در محلات و گوشه و کنار سبزوار شهر دارالمومنین و شهر دیرینه های پایدار، انجام می شود فرستادن خنچه میوه برای عروس از طرف خانواده داماد می باشد.
کارگری گفت : در این خنچه میوه های کمیاب، تنقلات ، یک قواره پارچه چادر و روسری ، تکه ای طلا یا نقره اعم از دستبند یا گوشواره برای تازه عروس فرستاده می شود.
وی افزود : میوه های این خنچه بیشتر شامل انار ، انگور ، خرمالو ، سیب ، خربزه ، هندوانه ، گلابی است .
وی اظهارداشت : تنقلات محلی که در این شب مورد استفاده قرار می گیرد اکثرا در قدیم موادی بوده که خود مردم در مزارع یا در باغ خود تولید و برداشت می کردند، برگه خشک زردآلو ، برگه هلو که درون آن هم مغز گردو قرار می دهند و خشک می کنند و حالا ˈجوز قندˈ نامیده می شود از آن جمله است.
وی افزود : مویز کوهی که از انگور محلی موسوم به انگور لوکه (دانه درشت ) تهیه می شود از دیگر تنقلات این شب است.
کارگری گفت : کشمش سبز قلمی ، عناب ، جوز (گردو ) ، بادام ، تخمه هندوانه محلی ، تخمه خربزه ، تخمه کدو ، تخمه آفتابگردان ، هندوانه ، انار ، گلابی های آونگی که به زمستانی هم معروف است و خربزه از دیگر میوه ها و تنقلات شب یلدا در سبزوار به شمار می رود.
وی اظهارداشت : چغندر پخته از نوع قرمز محلی ، چغندر قند ، شلغم و زردک( هویج) پخته و انگورهایی که در زیر بوته ها به طریق خاصی نگهداری می شد از جمله اقلامی است که در شب یلدا در سفره ها قرار می گرفت .
کارگری گفت : هندوانه نیز که اصلی ترین و معروف ترین میوه شب چله است از دیرباز در این شب بر سر سفرهای این شب قرار داشته و دارد و مردم اعتقاد دارند که خوردن آن در زمستان و این شب حرارت کبد را فرو می نشاند.
وی افزود: هندوانه را اطبای قدیم با عنوان آتش نشان نام برده اند چون رفع حرارت از کبد نموده و صفرا می زداید و آن قدر برکت در هندوانه ذکر می کنند که مرسوم است روز قبل از شب چله بیشترین چیزی که برای همدیگر به تعارف می برند کدو و هندوانه دیمه (هندوانی که فقط با آب باران عمل می آید ) است و آن را ثواب و برکت مزرعه می دانند.
وی اظهارداشت : این رسم در بین مردم وجود دارد که اگر در شب یلدا گلابی ، زردک ( هویج) انار ، زیتون سبز میل شود، افراد از نیش عقرب تا یک سال در امان خواهند بود.
مراسم شب چله یا یلدا در دیار سربداران در گذشته تا سپیده صبح در کنار کرسی ها
ادامه می یافت و با اقامه نماز و دعای پدربزرگ ها و مادر بزرگ ها پایان می یافت .
نظرات شما
0 نظر در صف تاييد است.
